Żołnierze niezłomni. Przeżyli piekło, ale historia o nich nie zapomniała [ZDJĘCIA]

O takich ludziach jest właśnie wystawa "Niezłomni - historie niezwykłe" w krakowskim Muzeum AK. Poświęcona jest żołnierzom cywilno-wojskowej organizacji "Wolność i Niezawisłość", czyli WiN-u. W tym roku przypada 70. rocznica utworzenia tej organizacji, która powstała po rozwiązaniu Armii Krajowej i walczyła z komunistami po II wojnie.

Łukasz Ciepliński, "Pług" (1913-51)
"Wymodlony, wymarzony i kochany mój synku. Piszę do Ciebie po raz pierwszy i ostatni. W tych dniach bowiem mam być zamordowany. Chciałem być Tobie ojcem i przyjacielem. Bawić się z Tobą i służyć radą i doświadczeniem w kształtowaniu twego umysłu i charakteru. Niestety okrutny los zabiera mnie przedwcześnie, a Ciebie zostawia sierotą. Dlatego piszę i płaczę…"
Takie przejmujące grypsy pisał z celi do żony i małego synka Łukasz Ciepliński, prezes IV zarządu WiN.

Na przełomie listopada i grudnia 1947 roku. UB aresztowało z nim prawie wszystkich członków kierownictwa WiN. Był torturowany tak, że na przesłuchanie wnoszono go na kocu. Ogłuchł na jedno ucho. 14 października 1950 r. sąd skazał go "na pięciokrotną karę śmierci, utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze oraz przepadek całego mienia". Ten przystojny niegdyś mężczyzna wyglądał jak strzęp człowieka. Żołnierz, który za bitwę nad Bzurą w kampanii wrześniowej został odznaczony orderem Virtutti Militari, był traktowany jak kryminalista.

W czasie wojny Ciepliński zasłynął i tym, że nadzorował inwigilację poligonu pod Dębicą, na którym Niemcy testowali rakiety V2.

Kiedy po wojnie rozwiązało się AK, powstał WiN. Kolejne zarządy (I, II, III) zostałe rozbite przez komunistyczną bezpiekę. Ciepliński był tym, który odbudował struktury tej organizacji i przedłużył na chwilę podziemną walkę. Ani on, ani jego współpracownicy się nie ujawniali. On prowadził sklep z galanterią skórzaną w Zabrzu.

Aresztowali go w 1947 roku. - W czasie okrutnego śledztwa oprawcy zaproponowali mu układ: Jeśli ujawni swoich współpracowników, nie zostaną skazani na śmierć. Przedstawili mu tę opcję jako szansę ratunku. Uwierzył. Trochę zgrzeszył naiwnością - opowiada Mateusz Świercz, kustosz wystawy "Niezłomni - historie niezwykłe". Kiedy się okazało, że komuniści nie dotrzymali słowa, Ciepliński zerwał umowę.

Został skazany na śmierć. "Wisiu, siedzę w celi śmierci. Śmierci nie boję się zupełnie. Żal mi tylko Was, sieroty moje najdroższe".

Wyrok wykonano w 1951 roku strzałem w tył głowy.

Adam Gajdek, ps. Olek, Agata, Antek (1915-49)
Podobny los spotkał Adama Gajdka, żołnierza, który wymyślił akcję (nieudaną) odbicia więźniów ubecji z zamku w Rzeszowie w 1944 roku. Popełniono na nim mord sądowy, zastrzelono w 1949 roku w Warszawie po pokazowym procesie.

Jego żona jednak jeszcze w 1956 roku pisała do ministra sprawiedliwości:"Ponieważ okazało się, że wiele spraw sądowych było rezultatem czystej prowokacji i nadużyć bezpieczeństwa, proszę o zawiadomienie mię czy naprawdę zabito mego męża (...)".
UB przewiozło go z Krakowa, gdzie został aresztowany na moście Dębnickim w 1948 roku. Nie pomógł mu kamuflaż (pracował w krakowskim biurze plantacyjnym Cukrowni "Chybie" pod przybranym nazwiskiem).

- Po egzekucji, jego ciało potajemnie zakopano na tzw. Łączce na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie - mówi Mateusz Świercz.
Oprócz jego działalności w WiN, komuniści nie mogli mu zapomnieć, że działał w wywiadzie Armii Krajowej, organizował siatkę w Rzeszowie, a po 1944 r. działał jako wtyka AK w Ludowym Wojsku Polskim, do którego został wcielony.

Po wykonaniu na nim wyroku, jego żona, również żołnierz AK, została sama z trojgiem dzieci.

Wyrok został cofnięty dopiero w latach 90. Gajdek został oczyszczony.

Mirosław Bojdecki ps. Sabała (1908-77)
"Sabała" miał więcej szczęścia, zmarł śmiercią naturalną, na wolności. Do więzienia w Łańcucie, gdzie siedział w latach 50., dostawał chwytające za serce listy, pisane wielkimi kulfonami jego kilkuletniego syna.

"Kochany Tatusiu! Na imieniny posyłam Ci dużo całusków i życzę abyś szybko wrócił do swoich synków. Marek".
Bojdecki był niezwykle barwną postacią. Przed wojną był aktorem w teatrze amatorskim w Jaśle, ale też sędzią. W czasie wojny dwa razy uciekał z niewoli sowieckiej.

Konspirował w AK, w Brygadach Wywiadowczych (był szefem obwodu łańcuckiego), które działały jak przedwojenna policja polityczna. Pracował też jako adwokat. Założył również w Łańcucie teatr amatorski "Lutnia". Potem przeniósł się do Krakowa. Wiedział, że bezpieka go szuka i próbował uciec, ale został aresztowany. Siedział od 1947 roku. Został ułaskawiony w 1955 roku, choć i tak by wyszedł w 1956 roku, na mocy amnestii październikowego przełomu. Po wojnie był adwokatem, pisał też wiersze. Został zrehabilitowany w latach 90.

Hanna Wysocka, ps. Perełka (1919-2014)
W konspiracji nie brakowało też kobiet. Jedną z nich była Hanna Wysocka. Znajomi i rodzina charakteryzowali ją tak: Miła, dobra, uczynna. Ułożona dziewczyna z dobrego ziemiańskiego domu, która swoją odwagą imponowała niejednemu mężczyźnie. Nic dziwnego, skoro wcześnie została osierocona, a wychowywała ją siostra.

Pochodziła z Mińska Litewskiego, ale wojenna zawierucha (mowa o wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r.) rzuciła ją do Lublina, a potem do Puław.

W czasie wojny była łączniczką Armii Krajowej, potem konspirowała w WiN w Krakowie. Trafiła do więzienia w 1948 roku, po procesie krakowskiego WiN została skazana za antypaństwową działalność.

Wśród pamiątek po niej jest małpka. Niewielka, żółta dziecięca przytulanka. - To prezent od współwięźniarki z więzienia kobiecego w Fordonie, dziś dzielnicy Bydgoszczy ("Perełka" przesiedziała aż osiem lat). Obie pracowały w więziennej manufakturze, która te zabawki wytwarzała. "Perełka", więzienna księgowa, była bardzo lubiana - mówi Mateusz Świercz. Po wojnie prowadziła firmę w Krakowie. W 2009 r. dostała Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.

***
1 marca obchodzone jest Narodowe Święto Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Tego to dnia w 1951 roku w więzieniu na warszawskim Mokotowie wykonany został wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN: Łukaszu Cieplińskim, Adamie Lazarowiczu, Józefie Batorym, Franciszku Błażeju, Mieczysławie Kawalcu, Karolu Chmielu i Józefie Rzepce.
Jutro, 1 marca 2015 r., zostanie odsłonięte popiersie Cieplińskiego w parku Jordana w Krakowie.

Zobacz najświeższe newsy wideo z kraju i ze świata
"Gazeta Krakowska" na Youtube'ie, Twitterze i Google+
Artykuły, za które warto zapłacić! Sprawdź i przeczytaj

Codziennie rano najświeższe informacje z Krakowa prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera!