ZUS odpowie Ci na pytanie o emeryturę z UE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uruchomił nową elektroniczną usługę w ramach serwisu e-Inspektorat ZUS, umożliwiającą składanie pytań dotyczących emerytur podlegających koordynacji w krajach Unii Europejskiej. Usługa jest bezpłatna i daje możliwość uzyskiwania odpowiedzi z ZUS dotyczących świadczeń emerytalno-rentowych, podlegających koordynacji unijnej i bilateralnej na podstawie umów międzynarodowych o zabezpieczeniu spo-łecznym. Wymiana pytań i odpowiedzi realizowana jest za pomocą Elektronicznej Sali Obsługi Klienta, do której dostęp znajduje się na stronie serwisu e-Inspektorat ZUS. Trzeba się jednak najpierw zarejestrować.

Rejestracja, poza danymi adresowymi, wymaga tylko podania adresu poczty elektronicznej. Następnie system w ciągu 30 minut wysyła wiadomość na podane konto poczty elektronicznej. W jej treści zawarty będzie odsyłacz, po wybraniu którego zostaną wyświetlone dane uprzednio wprowadzone przez użytkownika. To również moment na dokonanie wyboru subskrypcji Elektronicznego Biuletynu Informacyjnego ZUS oraz podanie indywidualnej nazwy użytkownika i hasła, które umożliwią dostęp do usług informacyjnych. Po zadaniu konkretnego pytania, użytkownik informowany jest za pomocą poczty elektronicznej, że właśnie otrzymał odpowiedź z ZUS.

Nowa usługa skierowana jest zarówno do osób zamieszkałych w Polsce, jak i za granicą. Pytania mogą dotyczyć:
- zasad nabycia prawa do emerytur i rent przez osoby posiadające okresy ubezpieczenia w Polsce i za granicą we wskazanych państwach,
- zasad obliczania wysokości takich emerytur i rent,
- zasad wypłaty oraz transferu ww. świadczeń do państwa zamieszkania,
- procedur i formularzy stosowanych przy ubieganiu się o świadczenia z ZUS oraz z państw związanych umowami,
- innych kwestii związanych z obsługą spraw emerytalno--rentowych pozostających w kompetencji ZUS.

Zadając pytanie, należy wskazać państwo ostatniego zatrudnienia (ubezpieczenia) poza granicami Polski. Można również bezpośrednio wskazać jednostkę ZUS, do której kierowane jest pytanie (patrz infografika).

Osoba, której indywidualną sprawą zajmuje się jedna z takich jednostek, może zwrócić się do niej z pytaniami dotyczącymi stanu załatwianej sprawy, z prośbą o wyjaśnienia, czy też uzyskanie innych wskazówek ze strony ZUS. Należy wówczas podać numer sprawy w jednostce, do której kierowane jest pytanie, a jeśli nie jest on jeszcze znany (np. gdy wniosek o emeryturę został złożony w zagranicznej instytucji, która miała go przesłać do ZUS), należy podać jak najwięcej szczegółowych informacji na temat sprawy.

Koordynacja emerytur obejmuje Polaków, którzy w przeszłości pracowali za granicą, w jednym lub kilku krajach UE, a także w innych krajach, z którymi Polska ma podpisane odpowiednie umowy. Chodzi o przepisy, które mają ułatwić tym osobom pobieranie emerytury lub renty w sytuacji, gdy należy im się ona również na podstawie okresów pracy i ubezpieczenia w innym państwie Unii. To ułatwienie dotyczy w szczególności przypadku, gdy osoba zainteresowana uzyskaniem tzw. starej emerytury nie posiada okresu ubezpieczenia w Polsce wystarczającego do uzyskania tego świadczenia, czyli 25 lat dla mężczyzn i 20 lat dla kobiet. Przepisy unijne umożliwiają wtedy uwzględnienie przez ZUS okresów pracy za granicą - w jednym lub kilku krajach członkowskich Unii. Dotyczy to nawet okresów krótszych niż rok.

W jaki sposób oblicza się emeryturę z uwzględnieniem zagranicznych okresów ubezpieczenia? W pierwszej kolejności ZUS oblicza teoretyczną kwotę emerytury, jaka przysługiwałaby zainteresowanej osobie, gdyby pracowała w Polsce tak długo, jak wynosi jej łączny staż. Innymi słowy, gdyby wszystkie okresy przepracowane za granicą przepracowała w Polsce.
Następnie ZUS oblicza stosunek długości okresów przepracowanych w Polsce do długości całego stażu. Mnożąc ten stosunek przez wysokość teoretycznej emerytury, uzyskuje się ostatecznie emeryturę tzw. proporcjonalną, która stanowi należne świadczenie.

PRZYKŁAD
Pan Stefan urodził się przed 1 stycznia 1949 roku. W Polsce przepracował 12 lat, w Belgii 10 lat, w Niemczech 4 lata. Gdyby uwzględnić tylko polski okres ubezpieczenia, w momencie przejścia na emeryturę pan Stefan nie spełni warunku posiadania minimalnego okresu składkowego i nieskładkowego, uprawniającego do świadczenia, wynoszącego dla mężczyzn 25 lat. Ale ponieważ ZUS doliczy mu okresy zatrudnienia za granicą, jego łączny staż ubezpieczeniowy wyniesie 26 lat, czyli więcej od wymaganego w Polsce minimum.

Najpierw ZUS obliczy panu Stefanowi emeryturę teoretyczną - w taki sposób, jakby łączny okres ubezpieczenia został przebyty w Polsce, czyli uwzględniając pełne 26 lat stażu. Następnie obliczy faktyczną kwotę emerytury, uzwględniając stosunek polskiego okresu ubezpieczenia do całego stażu. W efekcie wyliczona kwota emerytury teoretycznej zostanie pomnożona przez wskaźnik 12/26.

Jeżeli osoba występująca o starą emeryturę przepracowała w Polsce na tyle długo, że wystarczy jej to do uzyskania prawa do świadczenia, okresy pracy za granicą zostaną pominięte. Z jednym wyjątkiem- gdyby okazało się, że uwzględnienie zagranicznego stażu podniesie wysokość emerytury. Wtedy ZUS będzie musiał ten staż doliczyć i wypłacać wyższą kwotę. W praktyce ZUS oblicza więc równolegle emeryturę wyłącznie ''polską'' i emeryturę proporcjonalną, z uwzględnieniem zagranicznego stażu i oba te świadczenia porównuje.

Uwzględnianie okresów ubezpieczenia za granicą nie dotyczy tzw. nowej emerytury, wypłacanej osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 roku, gdyż prawo do niej nie zależy od długości okresów ubezpieczenia. Mówiąc najkrócej, wysokość nowej emerytury zależy tylko od polskich okresów ubezpieczenia.

To oczywiście nie przeszkodzi w jednoczesnym otrzymywaniu emerytury zagranicznej za lata przepracowane poza granicami Polski, jeśli ubezpieczony ją sobie wypracował.