Skok w nieznane. Jak podnieść się po stracie pracy?

W jaki sposób najskuteczniej szukać pracy?

Zacznijmy od internetu. Jeżeli ktoś wrzuca post, że poszukuje pracy, inni ten post lajkują, udostępniają, podbijają go. Ważne jest informowanie otoczenia. Covid odczarował trochę proces poszukiwania pracy. Ludzie mają odwagę - i słusznie - powiedzieć: zostałem zwolniony, jestem zmuszony szukać pracy i proszę was o pomoc. Nie rozpatrujemy tego w kategoriach wstydu czy dramatycznego wydarzenia, tylko kolejnego etapu w życiu, trudności, z którą trzeba sobie poradzić.

Jak epidemia Covid-19 zmieniła rynek pracy?

Wzrost bezrobocia jest dostrzegalny. Z różnych firm docierają do mnie sygnały związane ze zmniejszeniem wymiaru pracy, bezpłatnymi urlopami czy rezygnacją z benefitów dla pracowników. Bezrobocie będzie nadal rosnąć. Nikt nie jest w stanie przewidzieć, z jaką cyfrą skończymy rok 2020. Niektórzy prognozują, że to będzie 8-9 proc., inni, że może osiągnąć 12 proc. Najgorsze jest sianie paniki i niepokoju, ponieważ to niepotrzebnie nakręca spiralę obaw o miejsce zatrudnienia.

Które sektory są najbardziej zagrożone bezrobociem?

Związane z usługami, np. hotelarstwo, gastronomia, transport osobowy. To także wszelkiego rodzaju eventy. Cała branża związana z organizowaniem imprez jest w trudnej sytuacji. Zagrożone są także usługi „z wyższej półki”. Pandemia pokazała, że życie „z dnia na dzień” to kiepski scenariusz. Covid-19 udowodnił, że człowiekowi tylko się wydaje, że wszystko może i wszystko mu wolno. Tymczasem w ciągu kilku dni część naszych planów i marzeń zostało przekreślonych. Przekonaliśmy się, że musimy umieć dostosować się do rzeczywistości, a nie dostosowywać rzeczywistość do naszych potrzeb.

Kogo będą potrzebowali pracodawcy, gdy epidemia się skończy?

Całej branży IT, ze szczególnym ukierunkowaniem na obszary softwarowe. Ogrom naszej aktywności przenosi się do wirtualnej rzeczywistości. Zdalnie pracujemy, komunikujemy się, kupujemy - a do tego potrzebne jest zaplecze. Rozwija się i będzie się rozwijał rynek e-commerce, czyli handel elektroniczny. Rozwijał się będzie także transport związany z przewożeniem dóbr - to co kupimy przez internet, przecież musi do nas dotrzeć.

Czy Polacy są zadowoleni ze swojej pracy?

Różnie. To też jest kwestia podejścia do pracy i życia. Obserwuję, że ludzie z natury pogodni, optymistyczni odczuwają większą satysfakcję z tego, co robią. Część nie trafiła (z pracodawcą, zawodem, zespołem), a część narzeka bez względu na okoliczności. Nie zawsze potrafimy docenić to, co mamy, tymczasem Covid pokazał, jak dużo mieliśmy i jak wiele straciliśmy.

Jakie jeszcze błędy popełniamy?

Część z nas nie wierzy we własne możliwości i kompetencje. To jest niestety typowe dla kobiet. Zbyt często rezygnujemy z projektów, ponieważ się ich obawiamy. Na nasz rozwój zawodowy wpływa również otoczenie, ludzie, z którymi współpracujemy. Może ono być prorozwojowe albo może nas zatrzymywać w miejscu. Ważna jest też relacja z bezpośrednim przełożonym, możliwość uczenia się od niego, rozwoju dzięki jego doświadczeniu i pomocy. I wreszcie - korzystanie z możliwości. Jest wiele sytuacji, kiedy pracodawcy stwarzają możliwości rozwoju, a pracownicy z nich nie korzystają. Bywa że nie mają na to czasu ze względu na różne obowiązki, ale czasami po prostu nie mają chęci.

Po ilu latach pracy w jednej firmie warto ją zmienić?

Jako rekruter uważam, że potencjalny pracodawca nie patrzy przychylnie na kandydatów, którzy często zmieniają pracę, są w firmie krócej niż kilka miesięcy, półtora roku. Osoby, które zbyt często szukają nowego miejsca, na ogół w kolejnym również nie popracują długo. Kiedy czytam w CV, że ktoś pracował w jakiejś organizacji krócej niż rok, zastanawiam się, ile przez ten czas zrealizował ambitnych projektów, ile otrzymał wyzwań, ile pracodawca powierzył mu zadań, które pracownik mógł samodzielnie zrealizować. Dotyczy to zwłaszcza specjalistycznych projektów, bo takie uczą najwięcej. To nie jest kwestia tego, ile ekspresów do kawy umiem obsłużyć, pracując w różnych miejscach. Chodzi o to, na ile poznałam ludzi, firmę, na ile dobrze się w niej poczułam, żeby z powodzeniem wykorzystać zasoby, które mam i które daje mi organizacja.

To jak mądrze budować swoją karierę?

Nie rozpatrywałabym życia zawodowego pod kątem tego, co dobrze, a co źle wygląda w CV. Bardziej w kontekście tego, czego w danej pracy się nauczyłam i co - jeżeli chcę zmienić miejsce zatrudnienia - mogę zaproponować kolejnemu pracodawcy. Jakie to są umiejętności, kompetencje, w czym jestem dobra, co jest moją mocną stroną. Radziłabym również zwrócić uwagę na to, co daje radość i satysfakcję. Zadowolenie sprawia, że wykonujemy pracę lepiej, łatwiej, szybciej, ponieważ jest to coś, co lubimy robić. Wówczas chętniej podejmujemy się wyzwań, które dla innych mogą być trudne. Zachęcam też do uczenia się od innych, obserwowania, podpatrywania, zadawania pytań, czyli aktywności. Warto także korzystać z oferowanych nam możliwości - szkoleń, kursów, projektów. Natomiast dla równowagi warto również zadbać o siebie, o zdrowie, samopoczucie, kondycję. Sił i wytrwałości musi nam starczyć na lata.

Kiedy myśleć o zmianie pracy?

Wtedy, gdy ciężko jest wstać rano i zmobilizować się, by pójść do pracy. Także wtedy gdy czujemy, że to nie jest nasze miejsce na ziemi. Jednak jeżeli jest to nasz trzeci pracodawca w ciągu ostatnich dwóch lat, to powinniśmy się zastanowić, co robimy nie tak, dlaczego znowu chcemy zmienić miejsce pracy, jak tej pracy szukamy, ile dajemy sobie i pracodawcy czasu na to, żeby się polubić i współpracować. Jeżeli na rozmowie kwalifikacyjnej kandydat mówi mi, że po roku pracy nie miał żadnych możliwości rozwoju, a pracuje w dużej firmie, to dla mnie nie jest to żaden argument. Pytanie, czego szukał, jakie działania podjął, aby w miejscu, w którym pracuje, znaleźć coś dla siebie.

Czy pandemia wpłynęła na nasze postawy podczas szukania pracy? Czegoś nas nauczyła?

Przed marcem swoboda kandydatów była większa. Nazwałabym to wręcz brakiem kultury osobistej i szacunku. Zdarzały się sytuacje, że kandydaci umawiali się na rozmowę i się na niej nie stawiali. Nie informowali przy tym o powodach, nie przepraszali ani nie przekładali spotkania. Zdarzało się również, że się nie stawiali w nowym miejscu pracy albo rezygnowali z niej po kilku dniach. Pandemia wprowadziła więcej dyscypliny w tej sferze.

Kto radzi sobie z bezrobociem najgorzej?

Osoba bierna, która zaprzecza rzeczywistości. Jeżeli ktoś sądzi, że Covid nie wymusi na nas zdobycia nowych umiejętności, zmiany podejścia, innego myślenia i nowego sposobu działania - przegra.

Jakie są te nowe kompetencje, postawy?

Firmy potrzebują ludzi, którzy są elastyczni, potrafią działać w zmianie, szukać w niej rozwiązań, potrafią się uczyć. Ważna jest też umiejętność podejmowania decyzji w warunkach niepewności oraz umiejętność pracy zdalnej.

Jednak dla kogoś, kto całe życie pracował w zakładzie fryzjerskim w Gorlicach i nigdy nie szukał pracy - stanowi to duży problem. Co może pani poradzić takiej osobie?

Fryzjer nadal może być fryzjerem. Musi liczyć się z tym, że być może będzie miał mniej klientów, że znowu może być przestój. Natomiast niektóre działania rzemieślnicze można z powodzeniem przenieść do wirtualnej rzeczywistości. Być może część produktów czy usług można sprzedawać online. Tak jest na przykład ze szkoleniami. To typowa usługa, która najczęściej odbywała się w bezpośredniej relacji z klientem, natomiast od miesięcy realizowana jest zdalnie. Oczywiście ma to ograniczenia, ale też daje pewne korzyści. A być może jest teraz czas na to, żeby się przebranżowić. W przykładzie, który pani podała, przychodzi mi na myśl przynajmniej jedna kampania, która zachęca kobiety do działania w obszarze IT, na przykład do programowania, co może być z powodzeniem realizowane zdalnie także z Gorlic.

Wróćmy jednak do fryzjerki, która ma lat 50+ i myśli raczej o emeryturze, a nie o znajdowaniu nowego pomysłu na siebie. A już na pewno obce są jej branże związane z internetem. Co można jej poradzić?

Znam osoby, które bez względu na płeć i wiek, również te 50+, świetnie sobie radzą w środowisku internetowym. Nie mam przekonania, że jeżeli ktoś ma 40 czy 50 lat, to jest wykluczony cyfrowo. Wykluczamy się sami, w naszych głowach. Racjonalna kalkulacja: miałam wcześniej pracę, funkcjonowałam w jakichś warunkach, ale te warunki się zmieniły. Pytanie: co mogę zrobić? Czy to kwestia zrezygnowania z życia zawodowego, czy jednak szukania możliwości. Osoby, które dziś są w wieku 50+ przez kilkadziesiąt lat funkcjonowały na rynku pracy i musiały się dostosowywać do różnych zmian: ustrojowych, technologicznych, ekonomicznych i społecznych. Wbrew pozorom mogą mieć większą elastyczność w działaniu.