Sensacyjne znalezisko na Lubelszczyźnie. To prawdopodobnie jedyny taki przypadek w Polsce

Od koniec sierpnia 2023 roku pan Paweł Małkowicz zorganizował w gminie Horodło (pow. hrubieszowski) „Kresowy Zlot Poszukiwaczy”, podczas którego doszło do niespodziewanego odkrycia.

- Krzysztof Gajos, uczestnik zlotu zabytku, natrafił na znalezisko archeologiczne w postaci niewielkiej miedzianej siekierki - czytamy na oficjalnej stronie na Facebooku Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. - Dokonano szybkiej lokalizacji odkrycia za pomocą urządzenia GPS, a po zakończeniu zlotu szybko przekazano je do urzędu konserwatorskiego w Zamościu.

Omawiana siekierka mierzy 7,4 cm długości, ma szerokie wachlarzowate ostrze o szerokości 4,1 cm, prostokątny, nieco wypukły obuch o wymiarach 0,9 cm x 0,6 cm, a jej grubość dochodzi do 1,0 cm. Analizę siekierki pod względem przynależności chronologicznej i kulturowej przeprowadził Wiesław Koman – archeolog z Delegatury WUOZ w Zamościu.

- W pierwszej kolejności zwrócił się do prof. Elżbiety Kłosińskiej z Instytutu Archeologii UMCS w Lublinie, która wykluczyła przynależność prezentowanej siekierki do kultur z epoki brązu, gdyż artefakt ten w żaden sposób nie odpowiadał znanym i dość dobrze już rozpoznanym typologiom siekier z tego okresu - czytamy w komunikacie. - Ponadto nasza siekierka została wykonana w dość prosty „prymitywny” sposób odlewniczy, w płasko-wypukłej formie, nie stosowanej już w rozwiniętej metalurgii epoki brązu. Należało więc zwrócić uwagę na wcześniejszą epokę neolitu. Niestety w inwentarzach kultur neolitycznych z terenu Polski brak takiego odpowiednika.

Dopiero sięgnięcie po znaleziska archeologiczne z terenu Ukrainy pozwoliło rozstrzygnąć przynależność chronologiczną i kulturową tego artefaktu. Wiesław Koman natrafił bowiem na publikację identycznego znaleziska siekiery z miedzi odkrytej w miejscowości Szczerbaniwka w rejonie Kijowa, gdzie towarzyszące jej fragmenty ceramiki naczyniowej pozwoliły przypisać ją kulturze trypolskiej i datować ją na późny okres rozwoju tej kultury, szacowany na IV-III tysiąclecie p.n.e.

- Zaskakujący jest zatem fakt pojawienia się tej siekierki na terenie wschodniej Polski, albowiem zasięg terytorialny kultury trypolskiej obejmował tereny dzisiejszej Bułgarii, Rumunii, Mołdawii i zachodniej Ukrainy. Co prawda mamy odnotowane znaleziska ceramiki naczyniowej kultury trypolskiej z Gródka, gm. Hrubieszów, a obecność tej siekierki w pobliskim Matczu można uznać za potwierdzenie osadnictwa ludności tej kultury także we wschodniej Polsce, przynajmniej na odcinku górnego Bugu.

Taką tezę może potwierdzać także luźne znalezisko podobnej siekierki miedzianej w Wożuczynie, gm. Rachanie, pow. tomaszowskim.

- Mamy zatem do czynienia chyba z najstarszym znaleziskiem wyrobu miedzianego na terenie Polski, co byłoby bardzo dużą sensacją - podkreśla konserwator w komunikacie.

Siekierka ta niebawem zostanie przekazana do zbiorów Muzeum w Hrubieszowie, gdzie zostanie poddana dalszym badaniom.