Parlament Europejski. Kompetencje, struktura, zasady funkcjonowania, siedziby

Parlament Europejski to odpowiednik jednoizbowego parlamentu. Jako taka instytucja, przede wszystkim jest organem prawodawczym. Pełni także funkcję kontrolną oraz ma uprawnienia kreacyjne i opiniodawcze. Tym, co różni Parlament Europejski od parlamentów krajowych jest brak prawa inicjatywy ustawodawczej.
Jakie są dokładnie kompetencje Parlamentu Europejskiego? W zakresie prawodawstwa zajmuje się on:

• stanowieniem aktów prawnych w toku różnych procedur legislacyjnych
• uchwalaniem budżetu (jako współudziałowiec)
• udzielaniem Komisji Europejskiej absolutorium z wykonania budżetu

W ramach funkcji kontrolnej i uprawnień kreacyjnych Parlament Europejski:

• zatwierdza Komisję Europejską i jej przewodniczące
• powołuje Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich
• może zadawać pytania komisarzom
• może uchwalić wotum nieufności wobec KE
• może zadawać pytania Radzie
• przyjmuje od KE sprawozdania z działalności Unii
• przyjmuje od Przewodniczącego Rady Europejskiej sprawozdania z posiedzeń Rady Europejskiej
• może ustanawiać komisje śledcze na wniosek ¼ swoich członków

Ponadto Parlament Europejski ma prawo wydawać opinie w dowolnej sprawie i nie musi być do tego wezwany, by móc zabrać głos. W przypadku niektórych procedur konsultacje z Parlamentem Europejskim są obowiązkowe.
Parlament Europejski może także przyjmować petycje od obywateli Unii Europejskiej. Prawo do składania do PE petycji mają wszystkie osoby fizyczne i prawne, których miejsce zamieszkania lub statutowa siedziba znajduje się na terenie UE.

Członkowie Parlamentu Europejskiego, czyli eurodeputowani (w Polsce nazywa się ich także „europosłami” czy „europarlamentarzystami”), są wybierani na pięcioletnią kadencję. Liczba posłów w Parlamencie Europejskim sukcesywnie się zwiększała – w 1952 roku było ich zaledwie 78, a obecnie jest ich niemal 10 razy więcej. Na mocy Traktatu lizbońskiego z 2007 roku liczba europosłów ma wynosić 750+1, łącznie z przewodniczącym bez prawa głosu. Określony jest także przydział posłów na państwo – nie może on być większy niż 96, ale też nie może być mniejszy niż 6. Obecnie w Parlamencie Europejskim znajduje się 51 posłów z Polski, zaś po tegorocznych wyborach, na polskich posłów w PE będą czekać 52 miejsca.

O ile w wyborach do Parlamentu Europejskiego kandydaci startują zwykle pod banderą którejś z działającej w ich kraju partii politycznej, o tyle już po wejściu do PE, jego członkowie mają możliwość pozostania niezależnymi bądź przyłączenia się do jednej z funkcjonujących tam grup politycznych. Grupa polityczna w Parlamencie Europejskim składa się z przynajmniej 25 posłów wybranych w przynajmniej ¼ państw członkowskich.

Przewodniczący Parlamentu Europejskiego jest wybierany na 2,5-letnią kadencję, a jego zadaniem jest zewnętrzna reprezentacja PE oraz kierowanie obradami.

Parlament Europejski prace legislacyjne prowadzi w 20 stałych komisjach. Ich skład odzwierciedla skład PE, a w jednej komisji pracuje od 25 do 73 posłów. Jawne obrady komisji odbywają się w Brukseli 1-2 razy w miesiącu. Dodatkowo PE ma możliwość powołania podkomisji i tymczasowych komisji specjalnych.

Obrady Parlamentu Europejskiego są prowadzone symultanicznie we wszystkich językach UE. Prace legislacyjne w większości są prowadzone na posiedzeniach komisji – przygotowują one wnioski, nad którymi głosowanie trwa w czasie sesji. Sesje plenarne są zwoływane przez przewodniczącego Parlamentu Europejskiego i przeważnie trwają jeden tydzień w miesiącu. Takie sesje odbywają się w Strasburgu. W Brukseli odbywają się sesje dwudniowe. Oprócz tego Parlament Europejski może spotykać się także na sesjach nadzwyczajnych, które zwołuje się, gdy zaistnieje taka potrzeba.

Parlament Europejski ma trzy siedziby. Są to:

• Strasburg (Francja)
• Bruksela (Belgia)
• Luksemburg