Niepokorni kluczborscy harcerze. Historia harcerzy z ZHR. Wiele znanych osób z Kluczborka należało do ZHR

Najpierw 12 lutego 1989 roku w Warszawie powołano Komitet Założycielski Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Na spotkaniu w stolicy był m.in. druh Andrzej Żukowski z Kluczborka.

Druh Żukowski podpisał się pod aktem założycielski ZHR-u i zgłosił do nowej, niezależnej organizacji harcerskiej drużyny z Kluczborka. I Walny Zjazd Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej zwołano na 1-2 kwietnia 1989 roku w Sopocie.

Na zjazd pojechało 6 instruktorów z Kluczborka: Iwona Staniczek, Jacek Kudzior, Andrzej Urgacz, Piotr Rewienko, Tadeusz Konarski i Andrzej Żukowski. Jako obserwatorzy do Sopotu pojechali również: Urszula Kanus, Artur Fabrycy, Wiesław Matkowski, Tomasz Niechciał oraz Jarosław Surmiński.
- Na zjeździe powołano do życia Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej, niezależny od ZHP - mówi Piotr Rewienko.

Kluczborskie drużyny już od 1981 roku protestowały przeciwko zasadom panującym w ówczesnym PRL-owskim Związku Harcerstwa Polskiego.

- Kluczborska 122. Drużyna Harcerska nawiązała kontakt z KIHAM, czyli Kręgów Instruktorów Harcerskich im Andrzeja Małkowskiego - mówi Anna Litner-Zaruckąa, autorka książki „Niepokorni skauci z Kluczborka. O historii ZHR na ziemi kluczborskiej”.

Andrzej Małkowski (1888-1919) był twórcą polskiego skautingu. Członkowie KIHAM nawoływali do powrotu do przedwojennych źródeł harcerstwa, do przyrzeczenia i prawa harcerskiego.

KIHAM zostało zawieszone po wybuchu stanu wojennego, ale apele o zreformowanie harcerstwa powróciły ze zdwojoną mocą na początku 1989 roku. 24 marca 1989 roku z ZHP w Kluczborku wystąpiły trzy drużyny: „0” Drużyna Harcerska im. Zawiszaków, „76” Drużyna Harcerska im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego oraz „122” Drużyna Harcerska im. Szarych Szeregów.

- Wystąpienie nie było podyktowane żadnymi konfliktami z władzami lokalnymi ZHP - zastrzega Anna Litner-Zarucka. - Przyczyną odejścia był całokształt ZHP.

Decyzja nie była łatwa, ponieważ pierwsza połowa 1989 roku to był czas, kiedy Polską rządziła jeszcze Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, a porządku strzegła Służba Bezpieczeństwa.

- Strachem napawał nas fakt konsekwencji, jakie mogły być wyciągane w szkołach w stosunku do harcerek i harcerzy z ZHR. Zastanawialiśmy się, czy będziemy mogli nosić nasze szare i zielone mundury, harcerskie krzyże, czy będziemy mogli jawnie działać - pisał Tadeusz Konarski, redaktor harcerskiego biuletynu „Naprzeciw”.

Funkcyjni 3 środowiskowych drużyn w hufcu kluczborskim: Andrzej Żukowski, Jacek Kudzior, Piotr Rewienko, Mirosław Dawid oraz Ireneusz Śliczny byli wzywani przez esbeków na przesłuchania. Żaden z nich nie złamał się i nie poszedł na współpracę z SB.

17 kwietnia 1990 roku zwołano pierwszą zbiórkę Kluczborskiego Hufca „Płomień”, który tworzyło 7 drużyn zrzeszających 300 harcerek i harcerzy. W październiku 1991 roku nastąpił podział na Kluczborski Hufiec Harcerek „Watra” i Kluczborski Hufiec Harcerzy „Płomień”.

Nowa organizacja harcerska zdobyła w Kluczborku ogromną popularność. Nieżyjący już współtwórca ZHR Jerzy Komorowski z Wrocławia mówił, że w Kluczborku jest „iskra, która płonie nieustannie i zapala ludzi do służby w szarym i zielonym mundurze”.

• Iwona Solisz (dawniej Iwona Staniczek, dzisiaj dyrektorka Muzeum Ślaska Opolskiego)
• znany reżyser Leszek Dawid (m.in. twórca „Jesteś Bogiem”),
• Katarzyna Juranek (dzisiaj Katarzyna Juranek-Mazurczak, dyrektorka kina Bajka w Kluczborku)
• Leszek Krzyżanowski,
• Tadeusz Konarski,
• Mariusz Buczek,
• radny miejski Piotr Rewienko,
• wieloletnia dziennikarska, a dzisiaj rzecznik prasowa Monika Kluf,
• lekarz-pediatra Barbara Lubczyńska-Krzemińska,
• sędziowie Adrian Mamzer i Krzysztof Turczyński,
• dziennikarka Sylwia Nieckarz.

Od 1981 roku aż do teraz przez harcerstwo przewinęło się w Kluczborku ponad 12,5 tysiąca osób. W tym czasie powstało ponad 50 drużyn.