Lekarze dusz też niestety chorują

Kilka dni temu dotarła do nas smutna wiadomość o śmierci Robina Williamsa. Aktor od dłuższego czasu cierpiał na depresję, miał problemy z alkoholem i narkotykami. Jak to? Komik bawiący nas w niejednym filmie był ciągle przygnębiony? - Kto może lepiej opowiedzieć o depresji niż komik? - pytał niegdyś Jim Carrey. Zdzisław Pietrasik na swoim blogu przywołał w tym kontekście słynny rysunek Szymona Kobylińskiego, na którym zmęczony aktor wraca po spektaklu do garderoby, spogląda żałośnie w lusterko, wyciera pot z czoła, a w myślach mówi sam do siebie: "Pewnie znowu napiszą, że aktor bawił się wraz z publicznością". Utożsamianie gwiazd z rolami, w które się wcielają, to bodaj podstawowy błąd popełniany przez widzów na całym świecie.

Epidemia XXI w.

Choć śmierć Williamsa jest najbardziej dosadnym przykładem na to, że gwiazdy również zmagają się z wieloma, nierzadko dosyć dziwnymi chorobami, to często trudno przyjąć nam do świadomości, że cierpienia wynikają z prawdziwych fobii i lęków, a nie są jedynie elementem budowania własnego wizerunku. - Jeżeli przyjmiemy, że artysta to ktoś, kto jest obdarzony ponadprzeciętną wrażliwością i wyobraźnią, a tym samym jego percepcja rzeczywistości jest znacznie silniejsza niż u zwykłego Kowalskiego, to oczywiste wydaje się, że jest on narażony dużo bardziej na wiele dolegliwości - mówi "Polsce" Dawid Koczy, specjalista ds. wizerunku pracujący w show-biznesie od ponad 10 lat.

Znajomość pewnych chorób zawdzięczamy kinu. Pamiętamy mnóstwo bohaterów filmowych, którzy zmagali się z najróżniejszymi dolegliwościami. Wystarczą przykłady choćby z ostatnich kilku lat: ekscentryczny dr Gregory House cierpiał na zespół Aspergera, nazywany też delikatniejszą formą autyzmu, z kolei u Michaela Scofielda, bohatera serialu "Prison Break: Skazany na śmierć", zdiagnozowano "latent inhibition", czyli chorobę powodującą dostrzeganie pozornie nieistotnych bodźców z otoczenia, zwiększającą kreatywność, ale też kumulującą zaburzenia z kręgu schizofrenii. Zwłaszcza w ostatnich latach, choć już nawet sama Marilyn Monroe miewała ataki paniki i lęków, zetknęliśmy się z wieloma artystami, których choroby i ich przebieg przypominały dolegliwości rodem z najbardziej pokrętnych filmów. Niektóre, jak koulrofobia Johnny'ego Deppa czy wstręt przed kontaktem z antycznymi meblami, do którego przyznawał się Billy Bob Thornton, traktujemy jako nieistotne ciekawostki, momentami groteskowe. Zresztą sami zainteresowani dali nam ku temu powody. - Mam wrażenie, że pod maskami klaunów kryją się demoniczne siły - stwierdził kiedyś Depp.

Inne jednak, czego dobitnym przykładem jest śmierć Robina Williamsa, są poważniejsze, niż mogłoby się wydawać, choć na pierwszy rzut oka również mogą budzić uśmiech politowania, co najwyżej - współczucia. Jedni, jak sir Anthony Hopkins, który słyszy głosy oraz ma objawy schizofrenii, jakoś sobie radzą, mimo ciągłego, natrętnego zainteresowania ze strony mediów oraz nierzadko pogardliwych komentarzy opinii publicznej. Nie wszyscy mają w sobie jednak tyle siły, a lista wybitnych aktorów i muzyków, którzy nie poradzili sobie ze swoimi dolegliwościami, wydłuża się z każdym kolejnym rokiem. - Epidemia depresji trwa od wieków. Zmieniły się tylko formy dotarcia do świadomości społecznej oraz brutalność mediów charakteryzująca się brakiem etyki dziennikarskiej i brakiem poszanowania prywatności - tłumaczy Dawid Koczy, dodając, że obecnie dotykamy nie tylko kryzysu ekonomicznego, ale przede wszystkim kryzysu wartości moralnych i świętości.

Rzadziej o tego typu tragediach słyszy się w Polsce. Choć zarówno te bardziej i mniej poważne fobie dręczyły również rodzimych artystów. Z depresją zmagali się Marek Grechuta, Edyta Bartosiewicz, Olaf Lubaszenko i Kasia Klich, na schizofrenię cierpiał kultowy raper Magik. W kategorię mniej poważnych dolegliwości wpisuje się z kolei Grzegorz Ciechowski, który nigdy nie jadał na publicznych bankietach - bał się, że fotoreporterzy zrobią mu zdjęcie na przykład w trakcie przełykania, czego konsekwencją będzie kompromitujące ujęcie. Przy okazji głośnego wywiadu Pawła Wilkowicza z Justyną Kowalczyk, w którym sportsmenka przyznała się do depresji, mówiło się, że ze względu na polską mentalność rodzimym gwiazdom dużo trudniej być tak szczerym jak tym zagranicznym. - Szczerze podziwiam Ilonę Felicjańską. Za siłę i determinację, z jaką walczy od lat z mediami i stereotypami - mówi Koczy.

Nie zawsze tragicznie

Sir Geoffrey Rush udzielił niedawno wywiadu, w którym opowiedział o swojej chorobie - synestezji. Powoduje ona, że doświadczenia jednego zmysłu determinują jednocześnie doświadczenia charakterystyczne dla innych zmysłów. A więc na przykład czerwony kolor możemy odczuwać jako gorący, a jakaś melodia wywoła u nas wrażenie miękkości. Rush nie jest pierwszą osobą publiczną, która wprost przyznała się do swoich dolegliwości. Wcześniej na synestezję chorowali m.in. Władimir Nabokow, Wassily Kandinsky czy wybitny muzyk John Mayer. Ten ostatni cierpi na odmianę choroby tonowo-barwną i stwierdził kiedyś, że to ciekawe uczucie wiedzieć, jak smakują poszczególne barwy.

Bardziej uciążliwą chorobą jest hipochondria, na którą cierpi Woody Allen. Choć i jej, głównie ze względu na sposób bycia reżysera, nie traktują nazbyt poważnie nawet jego najbliżsi współpracownicy. Penélope Cruz, jedna z muz Allena, opowiedziała kiedyś, jak reżyser oświadczył na planie, że musi iść do dermatologa, bo dostrzegł na swoim ciele malutką plamkę. Aktorka spytała: "Dlaczego nie pójdziesz wieczorem, kiedy już skończymy kręcić?". Artysta odpowiedział: "Wtedy może być już za późno". Podobno wszyscy, którzy to usłyszeli, wybuchnęli śmiechem.

To nie wszystko. Wśród chorób gwiazd znajdują się również takie przypadłości, jak: trichotillomania, czyli uporczywe wyrywanie sobie włosów (cierpi na nią modelka Olivia Munn, która nigdzie nie rusza się bez kompletu sztucznych rzęs), oraz strach przed motylami (dolegliwość Nicole Kidman), obrotowymi drzwiami (Matthew McConaughey), a nawet świniami (Orlando Bloom). Powszechny jest zwłaszcza lęk przed lataniem, na który cierpi choćby gwiazda sitcomu "Przyjaciele" Jennifer Aniston. Artyści często uzależnieni są od prozacu, barbituranów (od tego lekarstwa rozpoczęły się narkotykowe ekscesy wokalisty Depeche Mode Dave'a Gahana) i leków przeciwbólowych.

Jak ja wyglądam?

Szczególnymi przypadkami, z którymi zmagają się artyści, zwłaszcza kobiety, są zaburzenia związane z wyglądem. Kilka dni temu Tallulah Willis - córka Bruce'a Willisa i Demi Moore - rozebrała się przed kamerami, opowiadając o swoich wspomnieniach związanych z brakiem akceptacji samej siebie. Dziennikarka Karolina Korwin-Piotrowska napisała o niej: "mocarna dziewczyna". Chorobę córki słynnej pary nazywa się dysmorfobią - to rodzaj natręctwa polegającego na występowaniu lęku związanego z tym, jak się wygląda. Klip z udziałem Tallulah obejrzało już niespełna pół miliona internautów, a do organizatorów akcji napisało wielu kobiet, którym to wyznanie pomogło w zmianie postrzegania samej siebie.

Anoreksja i bulimia od lat wyniszczają modelki i aktorki na całym świecie. Dawid Koczy: - Osoby publiczne są przede wszystkim narażone na presję poddania ocenie przez media i w dalszej konsekwencji - przez całe społeczeństwo. Dlatego szczególnie ważne jest to, jaki zespół najbliższych współpracowników sobie dobiorą, kto będzie walczył o ich poczucie bezpieczeństwa.

W filmie Juliusza Machulskiego "Vinci" pada zdanie: "Nie ma ludzi zdrowych, są tylko nieprzebadani". Artysta też człowiek.a