Jak wyglądały Katowice pod niemiecką okupacją? Wirtualny spacer DZ [ZDJĘCIA]

HISTORIA W DZIENNIKU ZACHODNIM - ARCHIWALNE ZDJĘCIA, NIEZNANE FAKTY, CIEKAWOSTKI - ZOBACZ KONIECZNIE

Szef gestapo w Katowicach, dr Johannes Thuemmler, zmarł w 2002 roku. Jak wielu zbrodniarzy nie poniósł po wojnie konsekwencji swoich działań. A był także przewodniczącym policyjnego sądu doraźnego, który siał nazistowski terror.
Prof. Ryszard Kaczmarek, historyk UŚ, twierdzi, że pod tym względem Górny Śląsk jest wyjątkowy, ale nie potrafi odpowiedzieć, dlaczego czołowi przedstawiciele okupacyjnych władz właśnie tej niemieckiej prowincji nie ponieśli odpowiedzialności za wojenne zbrodnie. Dlaczego nikt im spokojnego życia w Niemczech nie zakłócał? Niektórzy nawet specjalnie się nie ukrywali.

- Prawdopodobnie kryli się wzajemnie wystawiając sobie pozytywne świadectwa moralności - dodaje profesor.

Jak wyglądały Katowice pod niemiecką okupacją? Opowiada o tym najnowsza wystawa w Muzeum Historii Katowic oraz znakomicie opracowany przewodnik po niej "W okupowanym mieście".

Ktoś, kto odwiedził Katowice w czasie wojny, mógł odnieść wrażenie, że to niemieckie miasto. Nie tylko ze względu na jego zewnętrzny wystrój, niemieckie nazwy ulic. Już 4 września 1939 roku władze okupacyjne zaczęły tworzyć niemiecką administrację. Tu funkcjonowały liczne urzędy państwowe, najpierw katowickiej rejencji, wchodzącej w skład pruskiej prowincji śląskiej, potem oddzielnej prowincji górnośląskiej - niemieckiej jednostki administracyjnej złożonej z rejencji katowickiej i opolskiej. Tu odbywały się nazistowskie masówki, także z udziałem Goebbelsa czy Himmlera. Za to niszczone były wszelkie symbole polskie. Zniszczono nowy budynek Muzeum Śląskiego, rozebrano cokół pomnika Piłsudskiego. Zniknęły polskie orły z Urzędu Wojewódzkiego, polskie szyldy.

Dr Joseph Paul Goebbels, niemiecki minister propagandy i oświecenia publicznego w rządzie Adolfa Hitlera, odwiedził Katowice 1 września 1940 roku w rocznicę wybuchu wojny, choć niemiecka propaganda nazwała to dniem wolności, wyzwolenia spod polskiego panowania.

Na wystawie zobaczymy fotografię z wielkiego spędu nazistów przed budynkiem Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego, na którym przemawia Goebbels. W Katowicach spędził dzień i pojechał wizytować Kraków.

Rudolf Hess, zastępca Hitlera i formalnie trzecia (po Goeringu) osoba w państwie, przyjechał do Katowic w lutym 1941 roku, na uroczystość z okazji utworzenia górnośląskiego okręgu NSDAP i wprowadzenia Fritza Brachta na stanowisko gauleitera NSDAP oraz nadprezydenta prowincji górnośląskiej. Historyk, dr Mirosław Węcki przypomina, że relacja z tego wydarzenia trafiła do goebbelsowskiej kroniki wojennej.

- To było ważne wydarzenie nie tylko ze względu na utworzenie niemieckiej jednostki administracyjnej, ale także ze względu na podniesienie gauleitera Fritza Brachta do elitarnego grona wicekrólów Hitlera, tak sam Führer mówił o swoich gauleiterach, odpowiedzialnych za germanizację i eksploatację gospodarczą - wyjaśnia dr Węcki.

Bracht zamieszkał w reprezentacyjnej willi Uthemanna w Gi-szowcu, należącej do spółki Giesche, a zbudowanej dla dyrektora kopalni. W lipcu 1942 roku odwiedził Brachta w tej willi Heinrich Himmler, odpowiedzialny za eksterminację Żydów w Europie.
- Himmler razem z Brachtem pojechali zobaczyć obóz Auschwitz-Birkenau i zagładę transportu holenderskich Żydów zamordowanych w komorach gazowych - przypomina dr Węcki. - Wrócili do willi Brachta na biesiadę, na którą został zaproszony z żoną Rudolf Hoess, komendant niemieckiego obozu KL Auschwitz.

Hoess zapisał we wspomnieniach, że Himmler tego wieczoru unikał celowo rozmowy na temat obozu zagłady. Był w świetnym humorze, pił wino i palił cygara, czego na co dzień nie robił.

- Nazistowscy przywódcy na Górnym Śląsku tworzyli zwartą grupę i po wojnie ta lojalność przetrwała. Może rzeczywiście dlatego uniknęli odpowiedzialności, a niektórzy nawet otoczeni byli powszechnym szacunkiem - mówi prof. Kaczmarek. - Jeżeli chciano by ich skazać, to by skazano.

Fritz Bracht sam sobie wymierzył sprawiedliwość, w maju 1945 roku popełnił samobójstwo gdzieś koło Kudowy Zdroju. Może właśnie dlatego potem stał się niemal anonimowy.

Przypomina o nim Muzeum Historii Katowic. Wystawa opowiada o dniu codziennym w okupowanym mieście, któremu za wszelką cenę "przywracano niemiecki charakter". Bracht podkreślał, że prowincja górnośląska jest jedną z ważniejszych w Trzeciej Rzeszy. Zasługuje także na nową stolicę, którą lokowano na południe od Katowic w Tychach.
Już jesienią 1939 roku w Katowicach rozpoczęły działalność instytucje zarządzające śląską gospodarką cywilną. W Urzędzie Wojewódzkim miał siedzibę Krajowy Urząd Gospodarczy, a potem także okręgowy doradca gospodarczy NSDAP.

Produkcją zbrojeniową w górnośląskich zakładach zajmowały się przedstawicielstwa Urzędu Gospodarki Wojennej i Uzbrojenia Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu. Mieściły się w budynku Wyższego Seminarium Duchownego przy ul. Wita Stwosza. Na północnej ścianie budynku pozostają do dziś ślady po hitlerowskim orle i napisie: Haus der Wehrmacht. Podczas okupacji to miejsce nazywano Domem Wehrmachtu.

Zlikwidowano polską bankowość w Katowicach, równocześnie pojawiły się filie banków niemieckich. Gmach Narodowego Banku Polskiego przejęła filia Banku Rzeszy (Reichsbank).

Wyroki bądź informacje o egzekucjach były ogłaszane na różowych bądź czerwonawych plakatach. Jest na wystawie obwieszczenie o zgilotynowaniu 15 sierpnia 1942 roku Józefa Pukowca, komendanta Śląskiej Chorągwi Harcerskiej, członka ruchu oporu.

Widzimy "Mein Kampf", wręczany wówczas nowożeńcom.

Czy na temat okupowanych Katowic wiemy już wszystko? Niemieckie archiwa są dla historyków otwarte.

- Eldorado dla badacza jest dziś na Wschodzie - twierdzi prof. Kaczmarek. Brakuje dokumentów katowickiego gestapo. Na wystawie widzimy pismo w sprawie ks. Emila Szramka, proboszcza parafii mariackiej, polskiego społecznika. Szef gestapo, Rudolf Mildner, odmawia zwolnienia księdza. Kapłan ginie w obozie koncentracyjnym.

- Takich dokumentów mamy niewiele - mówi dr Węcki. - Nie wiemy, ile osób skazały sądy doraźne, to najważniejsze narzędzie terroru nazistowskiego.

*POGODA NA WRZESIEŃ 2013
*Koszmarny wypadek w Jasienicy: Jechał pod prąd i zginął w płomieniach [ZDJĘCIA +18]
*MISS POLKA 2013: Najpiękniejsze dziewczyny Polski wybrane! [ZOBACZ ZDJĘCIA]
*Kolejka Elka już działa! Zobacz całą trasę z lotu ptaka [ZDJĘCIA+ WIDEO]