Handel w niedziele od 1 lutego 2022. Biedronka, Lidl, Aldi, Kaufland i inni przestaną być niedzielnymi „pocztami”. Ale mają inne pomysły

Wprowadzona 1 marca 2018 r. ustawa zakazująca stopniowo handlu w niedziele przewidywała 32 wyłączenia od tegoż zakazu, m.in. dla stacji paliw, cukierni, kwiaciarni oraz działalności pocztowej. Jako pierwsza dostrzegła furtkę sieć „Żabka”, która jeszcze przed wejściem w życie zakazu handlu w niedziele rozpoczęła współpracę z firmami kurierskimi. Rozwiązanie to przyniosło wielu „Żabkom” znaczny wzrost popularności – i obrotów – zwłaszcza od 2020 r., gdy zakaz zaczął obowiązywać w niemal wszystkie niedziele.

Wprawdzie inicjatorzy zakazu - działacze handlowej „Solidarności” – mocno przeciwko temu protestowali, ale zarówno inspekcje, jak i sądy nie dopatrzyły się w działaniach sieci naruszenia prawa. To zachęciło właścicieli innych sklepów do podjęcia współpracy z firmami kurierskimi. Biedronka dogadała się w tej sprawie z… państwową Pocztą Polską. Zjawisko przybrało na sile w drugiej połowie 2021 roku; przedstawiciele wielkich sieci przyznawali nieoficjalnie, że chcą sobie w grudniu odbić straty z początku roku, z tragicznej II fali pandemii; okres przed świętami Bożego Narodzenia jest dla handlu czasem żniw, więc im więcej okazji do zakupów, tym dla sklepów lepiej. Dlatego działalnością pocztową zajęli się wówczas niemal wszyscy, z liderami rynku – Biedronką, Lidlem i Dino – włącznie. Pocztą stały się nawet markety budowlane, w tym wielkie Castoramy.

Większość sieci wiedziała pod koniec roku, że „zabawa w pocztę” potrwa tylko do końca stycznia 2022 r., ponieważ pod presją związkowców z „S” i przemęczonych codzienną orką pracowników handlu Sejm uchwalił nowelizację ustawy o zakazie handlu w niedziele, likwidując kilka furtek – z „pocztową” na czele. Od 1 lutego 2022 r. handlować w wolne niedziele będą mogły wyłącznie te obiekty, w których przychody z działalności pocztowej wyniosą przynajmniej 40 proc. łącznych obrotów. W przeciwnym razie otwarcie sklepu w niehandlową niedzielę będzie niemożliwe.

Od początku było wiadomo, że żadna z wielkich sieci - ani Biedronka, ani Lidl, ani tym bardziej hipermarkety - nie spełni tego warunku. Wielkim pozostała działalność wyłącznie w niedziele handlowe. W roku 2022 jest ich w sumie siedem (dokładne daty na końcu tekstu), a najbliższa przypada 30 stycznia. Jakby na otarcie łez...

W słanych do mediów oświadczeniach wszystkie czołowe sieci (m.in. Biedronka, Lidl, Kaufland, Aldi i Auchan) potwierdziły już, że będą respektować znowelizowane przepisy i nie spróbują ich obchodzić w inny sposób. Również każda „Żabka” przestaje być otwartą w niedziele placówką pocztową (trudno przecież znaleźć sklep, w którym obroty z odbioru i nadawania paczek czy listów byłyby zbliżone do obrotów ze sprzedaży chleba, mleka, piwa i przekąsek), ale większość sklepów tej sieci korzystać będzie nadal z innego przepisu ustawy: umożliwiającego działalność w każdą niedzielę tym kupcom, którzy pracują za ladą osobiście i na własny rachunek. Pozostawiając tak ą opcję ustawodawca chciał wesprzeć drobny handel - wielkie sieci są zamknięte, a małe sklepy otwarte i mogą więcej zarobić.

Zgodnie z nowelizacją, przedsiębiorca prowadzący handel wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek, może w celu prowadzenia sklepu w niedziele korzystać z nieodpłatnej pomocy małżonka, dzieci własnych, dzieci małżonka, dzieci przysposobionych, rodziców, macochy, ojczyma, rodzeństwa, wnuków i dziadków. Co bardzo ważne, osoby te nie mogą być pracownikami lub zatrudnionymi w placówce handlowej u przedsiębiorcy, który korzysta z ich nieodpłatnej pomocy.

Wszystkie placówki handlowe korzystające z wyłączeń z zakazu handlu zależnych od obrotów ze sprzedaży konkretnych produktów lub usług (np. pocztowych) mają obowiązek prowadzić ewidencję miesięcznego przychodu ze sprzedaży. Rząd zapowiedział tu kontrole m.in. inspekcji pracy, a przedsiębiorca musi każdorazowo przedstawić taką ewidencję. Brak ewidencji będzie surowo karany, podobnie jak wszelkie próby obejścia zakazu w konflikcie z prawem.

Już po nowelizacji ustawy o zakazie handlu i zamknięciu przez Sejm furtki pt. „placówka pocztowa” w komentarzach na specjalistycznym portalu „Dla handlu” pojawiły się spekulacje, że część handlowców może skorzystać z innych luk w przepisach.

„Obejście zakazu handlu może zadziałać w przypadku: sprzedaży ryb, szybkich dostaw w 15 minut oraz wykorzystania pomocy rodziny a zatrudnienia pracowników jako "ochroniarzy". Inna opcja dotyczy przekazania sprzedawcom 1-proc. udziałów w sklepie, wtedy będą oni współwłaścicielami (to pomysł dla małych sieci) czy rozszerzenia działalności o gastronomię. Są też pomysły polegające na łączeniu PKD - tu wymienia się prasę, bilety i wyroby tytoniowe” – czytamy w tekście „Na ochroniarza, rodzinę czy q-commerce, czyli pomysły na otwieranie sklepów w niedziele” (dlahandlu.pl).

Obowiązujące wciąż wyjątki od zakazu obejmują też sprzedaż towarów „w sklepach internetowych i na platformach internetowych” oraz „handel towarami z automatów”, dlatego większość sieci mocno rozwija swoje systemy zamówień przez internet, a niektóre inwestują w nowatorskie koncepcje placówek całkowicie bezobsługowych.

W komunikacie o zaprzestaniu od 6 lutego handlu w niedziele niehandlowe francuska sieć Auchan pisze: „Usługi pocztowe i kurierskie świadczone przez Auchan we współpracy z obecnymi partnerami firmą Pointpack oraz Smart Points będą realizowane bez zmian z wyjątkiem niedziel objętych zakazem handlu” i dodaje: „W niedziele niehandlowe, od 6 lutego br. funkcjonować będzie sklep internetowy Auchan - usługa, w ramach której produkty zamówione na stronie zakupy.auchan.pl/ dostarczane są bezpośrednio do domów klientów”. Widać zatem wyraźnie, że niedzielne przychody ze sklepu internetowego mają rekompensować utracone niedzielne przychody sklepów stacjonarnych.

Z kolei Żabka rozwija nowatorski w skali całej Europy koncept sklepów autonomicznych Żabka Nano, nie wymagających żadnej obsługi, a czynnych przez całą dobę, siedem dni w tygodniu – a więc także w niedziele objęte zakazem handlu. W pełnej zgodzie z prawem. Pierwsza taka placówka ruszyła w połowie czerwca 2021 r. na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich. Dzięki systemowi kamer sterowanemu przez algorytmy sztucznej inteligencji sklep sam rozpoznaje towary zdjęte z półek przez danego klienta, zlicza należność rachunek i przyjmuje płatność (za pomocą karty płatniczej podpiętej do aplikacji Żappka Pay).

Trzy kolejne sklepy zostały uruchomione jesienią 2021. Jeden z nich działa w Krakowie w Kraków przejściu podziemnym Basztowa – Westerplatte – Lubicz – Pawia. „System nie identyfikuje klientów, nie zapamiętuje również obrazu, co gwarantuje pełne zachowanie prywatności i bezpieczeństwo” – zapewnia biuro prasowe Żabki.

Najnowsze wieści mówią o 25 działających już autonomicznych sklepach Żabka Nano – jest to zatem największa tego typu sieć w Europie. Placówki mają różną formę (od kontenerów sprzedażowych po „sklep w sklepie”) i wykorzystują technologię opracowaną w ścisłej współpracy z amerykańską firmą technologiczną AiFi. Tomasz Suchański, CEO Grupy Żabka, zapowiedział ostatnio w rozmowie z „Wiadomościami Handlowymi”, że „jeszcze w pierwszym kwartale tego roku uruchomi kolejnych kilkanaście autonomicznych sklepów”. Na razie można z nich korzystać w sześciu miastach (Gdańsku, Krakowie, Piasecznie, Poznaniu, Sopocie i Warszawie) m.in. w centrach miast, na dworcach kolejowych, stacjach metra, na terenie uczelni oraz sklepów wielkopowierzchniowych.

Wszyscy detaliści przyglądają się tej koncepcji z wielką uwagą, bo może ona rozwiązać kilka trapiących branżę problemów, jak brak pracowników i rosnące koszty wynagrodzeń. Pomysł świetnie wpisuje się też idealnie w aktualne trendy polegające na cyfryzacji wszystkiego. Ma przy tym swoje niewątpliwe zalety w pandemii, a jednocześnie pozwala zgodnie z prawem handlować w każdą niedzielę, co stwarza nowe możliwości zwiększenia przychodów – nie tylko w Polsce, ale wszędzie, gdzie istnieją niedzielne i świąteczne ograniczenia w handlu.

• 30 stycznia.
• 10 kwietnia.
• 24 kwietnia.
• 26 czerwca.
• 28 sierpnia.
• 11 grudnia.
• 18 grudnia.