Konstytucja dla Nauki: Wysokie stypendia dla doktorantów, dezubekizacja uczelni... Jakie zmiany wprowadzi nowa ustawa o szkolnictwie wyższym

Blisko dwa lata trwały prace nad nową ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Projekt zmian przedstawił w poniedziałek w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie wicepremier, minister nauki Jarosław Gowin, który podkreślał, że reforma kształtowała się w wyjątkowy sposób - zaangażowany w nią był nie tylko resort, ale i całe środowisko akademickie w Polsce. - Komisja Europejska przedstawia nasz dialog jako wzorzec wprowadzania wielkich reform systemowych - przekonywał minister.

- Dzięki szczeremu, rzetelnemu i zakrojonemu na wielką skalę dialogowi mamy jeszcze lepszy projekt niż kilka miesięcy temu - podkreślał Gowin. Gdy prezentował główne założenia ustawy jesienią ubiegłego roku krytyka przyszła z najmniej oczekiwanej strony. - Wątpię, żebyśmy się na to zgodzili - mówił szef klubu Prawo i Sprawiedliwość Ryszard Terlecki, który ocenił, że zaproponowane pomysły są dziwne.

Dlatego ministerstwo musiało z pewnych rozwiązań zrezygnować - choćby z wydłużenia studiów zaocznych. Dodatkowo przedstawiciele ministerstwa odbyli szereg spotkań z członkami sejmowej komisji edukacji, aby uniknąć kolejnych nieporozumień, już w trakcie procedowania ustawy w Sejmie.

Zmiany są rewolucyjne, ale jak przekonuje MNiSW będą wprowadzane ewolucyjnie - niektóre z nich wejdą w życie dopiero za kilka lat.

- Wraz z Konstytucją dla Nauki wprowadzamy przełomowy i bezprecedensowy w historii Polski po 1989 roku system szerokiego wsparcia uczelni regionalnych - wyjaśniał Gowin, zaznaczając przy tym, że jego resort przeznaczy dodatkowe środki dla uczelni z mniejszych miast. Ministerstwo chce też, by zmieniła się relacja liczby studentów do pracowników naukowych - tak by duże uczelnie zaczęły kształcić mniejszą liczbę studentów na wyższym poziomie.

Całkowicie ma zostać przebudowany model kształcenia doktorantów. Powstaną tzw. szkoły doktorskie, które będą kształcić tylko w trybie stacjonarnym. Wszyscy doktoranci otrzymają stypendia w takiej samej wysokości - ponad dwa tysiące złotych na rękę w pierwszych dwóch latach i ponad trzy tysiące w kolejnych dwóch. Dodatkowo młodzi naukowcy będą mogli skorzystać z urlopów rodzicielskich. Nowością jest również zniesienie habilitacji.

Zgodnie z projektem zakazane będzie pełnienie funkcji we wszystkich organach uczelni oraz ogólnopolskich instytucjach szkolnictwa wyższego i nauki przez byłych pracowników organów bezpieczeństwa państwa PRL. - Środowisko akademickie zaakceptowało rozwiązania, które zaproponowałem - przekonywał wczoraj Gowin.

Ustawa wprowadza także nowy wiek emerytalny dla naukowców, który będzie wynosił 65 lat, zarówno dla kobiet jak i mężczyzn.

Jak przekonuje MNiSW wszystkie zmiany mają na celu zwiększenie autonomii uczelni. a w „rozwoju szkoły wyższej” ma pomóc nowy organ - rada uczelni, która w ponad połowie będzie się składać z przedstawicieli otoczenia społeczno-gospodarczego, np. lokalnych przedsiębiorców.

Zaprezentowane przepisy pozytywnie ocenia środowisko akademickie. „Szkoły doktorskie: co najmniej w dwóch dyscyplinach, ale jedna dyscyplina maksymalnie w trzech szkołach. To stwarza Uniwersytetowi Warszawskiemu możliwość tworzenia interdyscyplinarnych szkół na światowym poziomie” - ocenił na Twitterze wicerektor UW dr hab. Maciej Duszczyk.

- Każdy minister nauki ma ambicje, aby zrobić od podstaw nową ustawę. To robiła Barbara Kudrycka w 2012 roku i to robi Jarosław Gowin obecnie. Każdy z nich uważa, że jest to niezbędne - ocenił w rozmowie z Agencją Informacyjną Polska Press Piotr Wach, minister nauki i szkolnictwa wyższego w gabinecie cieni PO. - Uważam, że zmiany są niewątpliwie potrzebne, ale wprowadzane w sposób ciągły, ewolucyjny, a nie jednym cięciem - dodał senator PO. Według niego „uczelnie konkurują na niskie wymagania i muszą więcej wymagać od studentów.” - Sprawy organizacyjne są wtórne - podsumował Wach.