Twoja emerytura lub renta wzrosną o 6,1 procent

Zobacz też inne teksty z Tygodnika 50+

Waloryzacja o stosunkowo wysoki wskaźnik 106,1 proc. wynika przede wszystkim ze znacznego wzrostu płac w Polsce w minionym roku i z większej, niż przewidywano inflacji. Wskaźnik waloryzacji jest bowiem, zgodnie z ustawą, tym wyższy, im bardziej w poprzednim roku wzrosły przeciętne wynagrodzenie oraz ceny towarów i usług.

Jak podał Główny Urząd Statystyczny, realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w roku 2008 w stosunku do roku 2007 wyniósł 6 proc. Zgodnie z przepisami 20 proc. tego wzrostu (a więc 1,2 proc.) stanowi jeden ze składników decydujących o skali waloryzacji.

Drugim składnikiem jest pomniejszony o 100 proc. większy z dwóch wskaźników - tzw. średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów oraz wskaźnika cen towarów i usług ogółem. Pierwszy z tych wskaźników wyniósł w 2008 roku 104,9 proc., a drugi 104,2 proc.

Do obliczenia wskaźnika waloryzacji przyjęto więc 4,9 proc. Ponieważ suma 1,2 proc. i 4,9 proc. daje 6,1 proc., zatem emerytury i renty w tym roku wzrosną właśnie o 6,1 proc.

Oznacza to, że na przykład emeryt lub rencista, którego świadczenie na koniec lutego wynosiło 1000 zł brutto, po waloryzacji, a więc od 1 marca, będzie miał 1061 zł brutto, zaś emerytura lub renta kogoś, komu teraz przysługuje 2000 zł brutto, od 1 marca wzrośnie do 2122 zł brutto.

Ostatnio waloryzacja świadczeń była przeprowadzana w oparciu o dwa wskaźniki: niższy - dla osób, które przeszły na emeryturę lub rentę w dniu poprzedniej waloryzacji lub później, i wyższy - dla pozostałych emerytów i rencistów.

Jak nas poinformował Przemysław Przybylski, rzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w tym roku obowiązuje tylko jeden wskaźnik waloryzacji - 106,1 proc., ten sam dla wszystkich świadczeniobiorców, którym emerytura lub renta zostały lub zostaną przyznane przed 1 marca 2009 r.

Marcowa podwyżka świadczeń jest już drugą w tym roku. Pierwsza przysługiwała wszystkim emerytom i rencistom od 1 stycznia i była następstwem zmiany skali podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ile zyskasz na waloryzacji emerytur i rent od 1 marca

Dzięki nowej kwocie bazowej świadczenia przyznawane po 28 lutego będą wyższe

Co trzeba zrobić, aby otrzymać podwyżkę emerytury lub renty wynikającą z marcowej waloryzacji? Nic. Podwyżka ta, podobnie jak w poprzednich latach, jest przyznawana z urzędu, a więc otrzyma ją automatycznie każdy uprawniony, bez potrzeby składania wniosku.

Świadczenie w podwyższonej wysokości wszyscy uprawnieni otrzymają po raz pierwszy w marcu, w zwykłym terminie, a więc np. emeryt, który zawsze otrzymuje je 10. dnia miesiąca, zwaloryzowaną emeryturę dostanie 10 marca. Jednocześnie wszyscy pobierający świadczenia podniesione na skutek waloryzacji otrzymają pisemną decyzję, na której zostanie podana nowa kwota emerytury lub renty.
Czy wskaźnik waloryzacji w wysokości 106,1 proc. oznacza, że emeryci i renciści będą otrzymywać od 1 marca o 6,1 proc. wyższe świadczenie? Tak, ale brutto. Wzrost faktycznie otrzymywanej kwoty, a więc świadczenia netto, będzie inny. Wartość netto zwaloryzowanej emerytury lub renty znajdujemy, obliczając najpierw jej kwotę brutto po waloryzacji, a następnie odejmując od tej kwoty należny od niej podatek dochodowy i składkę zdrowotną finansowaną przez emeryta lub rencistę.

Z wyliczeń tych wynika, że np. emeryt, który dzisiaj ma świadczenie w wysokości 1000 zł brutto (853,83 zł netto), po waloryzacji będzie dostawał 903,09 zł netto, a więc o 49,26 zł więcej niż teraz.

Waloryzacja spowoduje wzrost nie tylko rent i emerytur, ale także najniższych gwarantowanych świadczeń emerytalno-rentowych, a także dodatków do emerytur i rent oraz innych świadczeń. Dlatego od 1 marca minimalne świadczenia na skutek pomnożenia przez wskaźnik waloryzacji (106,1 proc.) wyniosą:
- emerytura i renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy - 675,10 zł (dotychczas 636,29 zł),
- renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy - 519,30 zł (dotychczas 489,44 zł),
- renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związ-ku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa - 810,13 zł (dotychczas 763,55 zł),
- renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową - 623,16 zł (dotychczas 587,33 zł).

Ponadto od marca wzrosną:
- dodatek dla sierot zupełnych - z 306,65 zł do 325,36 zł,
- dodatek pielęgnacyjny, dodatek za tajne nauczanie, dodatek kombatancki oraz świadczenie w wysokości tego dodatku - ze 163,15 zł do 173,10 zł.

Świadczenie dla osób deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR, którego wysokość zależy od okresu pracy przymusowej i wynosi teraz od 8,18 zł (za jeden miesiąc) do 163,15 zł (za 20 miesięcy), od marca będzie wynosiło od 8,68 zł do 173,10 zł.

Od 1 marca o 302,89 zł wzrośnie kwota bazowa, która decyduje o wysokości nowo przyznawanych świadczeń. Osoby, które chcą przejść na emeryturę lub rentę, powinny poczekać ze złożeniem wniosku do marca. Wtedy bowiem kwota ta będzie wynosić 2578,26 zł, podczas gdy teraz jest to 2275,37 zł.

Kwota bazowa wpływa na wysokość obydwu części świadczenia obliczanego według starych zasad, a więc zarówno na jego część socjalną, jak też na część zależną od wysokości zarobków i stażu ubezpieczeniowego.

Część socjalna jest jednakowa dla wszystkich osób przechodzących na emeryturę w tym samym okresie i wynosi 24 proc. kwoty bazowej. W lutym jest to 546,09 zł, a w mar-cu będzie 618,78 zł. Część socjalna wzrośnie więc o 72,69 zł.

Pozostała część emerytury jest wynikiem przemnożenia wskaźnika zależnego od okresów ubezpieczenia (składkowych i nieskładkowych) przez tzw. podstawę wymiaru. Właśnie na tę podstawę istotny wpływ ma kwota bazowa.
Podstawę wymiaru otrzymujemy, mnożąc indywidualny wskaźnik podstawy wymiaru przez kwotę bazową. Indywidualny wskaźnik to stosunek zarobków z wybranych lat pracy do średnich płac w tychże latach. Im wyższe były zarobki emeryta lub rencisty i im większy miał on staż ubezpieczeniowy (szczególnie chodzi o tzw. okresy składkowe), tym więcej zyska na podwyższeniu kwoty bazowej.

Warto jednak pamiętać, że od 1 marca wcześniej przyznane emerytury i renty zostaną zwaloryzowane o 6,1 proc., natomiast świadczenia przyznane po 28 lutego nie będą podlegały tegorocznej waloryzacji. Jeśli osoba uprawniona już w lutym do świadczenia wstrzyma się do marca ze złożeniem wniosku o jego przyznanie, to pierwsza wypłata nastąpi dopiero za marzec, a nie za luty. Emeryt lub rencista otrzyma więc o jedną wypłatę mniej.

Mimo to z reguły opłaca się poczekać ze złożeniem wniosku do marca. Np. osoba, która miała zarobki równe średniej krajowej i legitymowała się 34-letnim stażem ubezpieczeniowym (w tym 4 lata nieskładkowe), otrzyma emeryturę o ok. 108 zł miesięcznie wyższą, jeśli wstrzyma się ze złożeniem wniosku do marca. To rekompensuje z nawiązką utratę świadczenia za luty. Znaczny wzrost kwoty bazowej w tym roku i w roku ubiegłym wynika z wysokiego wzrostu płac w latach 2007 i 2008.

Twoja comiesięczna emerytura lub renta może być wyższa niż dotychczas nie tylko z powodu zmiany skali podatkowej i marcowej waloryzacji, ale także w przypadku, gdy:
- udokumentujesz więcej okresów ubezpieczenia niż dotychczas lub zarobki wyższe niż te, na podstawie których ZUS obliczył Ci wysokość świadczenia,
- korzystając z nowych przepisów wystąpisz o przeliczenie wysokości świadczenia, która wcześniej była ustalona z uwzględnieniem okresów zatrudnienia o nieudokumentowanych zarobkach,
- przejdziesz na emeryturę z renty,
- pogorszy się stan Twojego zdrowia na tyle, że możesz uzyskać zmianę orzeczenia lekarskiego stanowiącego podstawę przyznania Ci renty,
- pracujesz pobierając rentę lub wcześniejszą emeryturę.

Niezależnie od tego, jak długo pobierasz rentę lub emeryturę, możesz wystąpić do ZUS z wnioskiem o przeliczenie od nowa wysokości tego świadczenia, jeżeli tylko znalazły się dokumenty, z których wynika, że miałeś dłuższy staż ubezpieczeniowy lub wyższe zarobki od tych, które zostały uwzględnione przy ustalaniu wysokości renty lub emerytury.

W takim przypadku powinieneś złożyć w ZUS wniosek o przeliczenie od nowa wysokości świadczenia, dołączając do tego wniosku wszystkie odnalezione dokumenty, które mogą na tę wysokość mieć wpływ. Przedtem nie zaszkodzi zrobić sobie i zachować kserokopie tych dokumentów.

Jeżeli kwota emerytury lub renty obliczona w oparciu o nowe dokumenty okaże się, wbrew Twoim oczekiwaniom, niższa od obecnej, ZUS nadal będzie wypłacał Ci świadczenie w dotychczasowej wysokości.

Od stycznia weszły w życie nowe, korzystniejsze dla emerytów i rencisów, przepisy dotyczące obliczania wysokości świadczeń za te okresy zatrudnienia, za które emeryt lub rencista nie może udokumentować wysokości zarobków, bo na przykład zaginęła lub została zniszczona dokumentacja płacowa.
Do końca ubiegłego roku przy obliczaniu emerytury i renty ZUS traktował te okresy tak, jakby zarobki wówczas uzyskiwane wynosiły zero złotych. Od 1 stycznia ZUS przyjmie do wyliczenia renty lub emerytury zarobki za te okresy w wysokości najniższego wynagrodzenia w owym czasie.

Eksperci szacują, że średnia podwyżka wysokości świadczeń osób mających nieudokumentowane zarobki w pewnych okresach zatrudnienia, wyniesie 50 zł. Oczywiście wysokość ta zależy od długości tych okresów i lat, na które one przypadają.

Warto dodać, że nowe zasady dotyczą wyłącznie osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Osobom, które były zatrudnione w niepełnym wymiarze czasu pracy (np. na części etatu) bądź przepracowały niepełny rok kalendarzowy lub niepełny miesiąc, ZUS przyjmie do rozliczeń proporcjonalnie zmniejszoną kwotę minimalnego wynagrodzenia za ten rok lub miesiąc.

ZUS nadal będzie przyjmował do obliczeń zerowe zarobki za okresy, w których pracownik nie otrzymywał wynagrodzenia, bo np. był na urlopie bezpłatnym.

Według zmienionych od 1 stycznia zasad ZUS będzie obliczał wysokość nowo przyznawanych rent i emerytur. Osoby, którym świadczenie przyznano przed 1 stycznia 2009 roku, muszą złożyć wniosek o przeliczenie jego wysokości. Mają na to czas do końca tego roku.

Niezależnie od tego w którym dniu tego roku złożysz taki wniosek, to jeśli ZUS podwyższy Ci świadczenie, otrzymasz wyrównanie od 1 stycznia 2009 r. Jeśli złożysz wniosek po 31 grudnia 2009 r., podwyższana emerytura lub renta będzie Ci wypłacana od miesiąca, w którym złożysz wniosek.
Jeśli pobierasz rentę z tytułu częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, to z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego i przejścia na emeryturę na pewno nie stracisz. Możesz natomiast zyskać. ZUS będzie Ci wypłacał większą z kwot - albo emeryturę obliczoną w oparciu o aktualnie obowiązującą kwotę bazową, albo obliczoną w oparciu o kwotę bazową z dnia ustalenia Twojego prawa do renty, po wszystkich waloryzacjach.

Masz przyznaną rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, a Twoje zdrowie wyraźnie się pogorszyło? Możesz wystąpić do ZUS o zmianę orzeczenia o stanie zdrowia. Jeżeli lekarz orzecznik stwierdzi, że jesteś całkowicie niezdolny do pracy, wtedy Twoja renta zostanie zwiększona z 75 do 100 proc. obliczonej kwoty.

W sytuacji, gdy jesteś na wcześniejszej emeryturze i pracujesz, a Twój pracodawca odprowadza składki na ubezpieczenia, to możesz liczyć na podwyżkę emerytury.

Wystarczy po każdym kwartale złożyć w ZUS zaświadczenie potwierdzające, że byłeś w tym okresie zatrudniony. Wtedy ZUS zwiększy Ci okres składkowy, co wpłynie na podwyżkę Twojej emerytury - niewielką, ale każdy grosz się liczy.

Jeżeli na wcześniejszej emeryturze przepracowałeś co najmniej 30 miesięcy, wtedy po zakończeniu zatrudnienia możesz wystąpić do ZUS o ponowne przeliczenie emerytury. Zostanie ona obliczona w oparciu o nową kwotę bazową.

Jeśli przedstawisz dokumenty, które mogą stanowić dowód Twojego zatrudnienia lub wysokości zarobków, ZUS przeliczy Ci świadczenie od nowa.
Jeżeli obliczając wysokość Twojej renty lub emerytury uwzględniono okresy, z których brak dokumentów płacowych, dostaniesz podwyżkę świadczenia.

Po przejściu z renty na emeryturę możesz zyskać na wysokości świadczenia. Zależy to m.in. od wysokości kwoty bazowej.

Twoja renta zwiększy się o jedną trzecią, jeśli uzyskasz zmianę orzeczenia lekarskiego z częścio-wej niezdolności do pracy na całkowitą. Jeśli pobierając wcześniej-szą emeryturę lub rentę jesteś pracownikiem, to nie tylko podwyższasz bieżące dochody, ale też przyszłe świadczenie.