Kto może stworzyć rodzinę zastępczą

Do rodzin zastępczych mogą trafić dzieci rodziców, którym ograniczono bądź zawieszono władzę rodzicielską lub których pozbawiono praw rodzicielskich. Opieka rodziny zastępczej kontrolowana jest przez sąd i ośrodek opieki społecznej. Na każde dziecko objęte opieką rodziny zastępczej przyznawane są środki finansowe, których wysokość zależy od wieku dziecka, jego stanu zdrowia i podstaw prawnych umieszczenia go w rodzinie zastępczej (patrz: ramka).

Rodziny zastępcze dzielą się na: spokrewnione z dzieckiem, niespokrewnione z dzieckiem i zawodowe, niespokrewnione z dzieckiem.

Kto może zostać rodziną zastępczą
Rodziną zastępczą może zostać małżeństwo lub osoba samotna- informuje Rita Wojtyra, pedagog z Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Gdańsku. Osoby zgłaszające chęć zostania rodziną zastępczą muszą posiadać predyspozycje zarówno osobowościowe, wychowawcze, jak i warunki bytowe. Kandydaci przechodzą szczegółowe badanie psychologiczne. - Takie osoby muszą przede wszystkim kochać dzieci - mówi Rita Wojtyra. - Oprócz tego powinny być otwarte w kontaktach z innymi, empatyczne.

Gdy kandydaci na rodziców zastępczych mają własne dzieci, przeprowadza są z nimi rozmowy kierowane, robi się badania psychologiczne mające na celu stwierdzenie, co dzieci wiedzą o planach rodziców i czy same są gotowe na przyjęcie nowego członka rodziny.

Kandydaci na rodziców zastępczych muszą udowodnić, że mają odpowiednie warunki mieszkaniowe, by przyjąć dziecko i zapewnić mu spokój i bezpieczeństwo.

Osoby takie muszą też mieć stałe dochody, być niekarane, cieszyć się dobrym zdrowiem, nie mogą być pozbawione władzy rodzicielskiej (teraz lub w przeszłości). O wymaganych dokumentach piszemy w ramce: Procedury.
Rodzina zastępcza spokrewniona
W przypadku rodziny zastępczej spokrewnionej może to być np. babcia, dziadek, ciocia, wujek, a nawet brat czy siostra - mówi Rita Wojtyra.

Osoba pragnąca zostać rodziną zastępczą dla dziecka składa dokumenty bezpośrednio do sądu. Sąd może poprosić odpowiednią instytucję o wydanie opinii na temat tego, czy dana osoba ma predyspozycje do bycia rodziną zastępczą. Szkolenie psychologiczno-pedagogiczne odbywane jest już po wydaniu decyzji sądu.

Rodzina zastępcza zawodowa
Zawodowe niespokrewnione z dzieckiem rodziny zastępcze dzielą się na:

Wielodzietne - w takiej rodzinie umieszcza się w tym samym czasie od trójki do szóstki dzieci, często rodzeństwo.

Specjalistyczne - tu trafiają dzieci niedostosowane społecznie, dzieci z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi, wymagające szczególnej opieki i pielęgnacji. W takiej rodzinie może wychowywać się w tym samym czasie nie więcej niż troje dzieci.

Pogotowie rodzinne - tu umieszcza się nie więcej niż troje dzieci na pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej i prawnej dziecka, nie dłużej niż na 12 miesięcy.

Żeby zostać rodziną zastępczą zawodową, należy złożyć dokumenty do odpowiedniego ośrodka. Procedury są podobne, jednak szkolenie jest bardziej szczegółowe i trwa dłużej. Osoby będące zawodową rodziną zastępczą dostają pieniądze na utrzymanie dziecka, dodatkowo jedna z tych osób dostaje wynagrodzenie za pracę. Z taką rodziną starosta zawiera umowę.
Dlaczego warto
Rodzin zastępczych ciągle brakuje. - Jeszcze nigdy nie zdarzyło się, by rodzin zastępczych było zbyt wiele - mówi Rita Wojtyra. - Nieustannie namawiamy, prowadzimy kampanie, by zachęcić ludzi do obdarzenia miłością i podzielenia się domem z dziećmi, które tego potrzebują.

Procedury

Kandydaci na rodzinę zastępczą niespokrewnioną przechodzą następujące procedury:
1Muszą zgłosić się do ośrodka pomocy społecznej, do ośrodka adopcyjnego lub powiatowego centrum pomocy rodzinie. Tam uzyskają informacje o wymaganiach i dokumentach, które muszą złożyć.

2Dokumenty składane przez kandydatów to: podanie, życiorys, zaświadczenie o zarobkach, zaświadczenie o stanie zdrowia, zaświadczenie o niekaralności, odpis aktu małżeństwa lub aktu urodzenia (u osób samotnych), pozytywna opinia ośrodka pomocy społecznej na ich temat (w przypadku rodzin zastępczych zawodowych).

3Muszą zostać poddani wywiadowi rodzinnemu. Oznacza to wizytę pracownika z ośrodka w ich domu, rozmowę z domownikami, obejrzenie mieszkania.

4Kandydaci na rodziców zastępczych muszą zrobić badania psychologiczno-pedagogiczne w ośrodku adopcyjno-opiekuńczym.

5Kandydaci przechodzą szkolenie umiejętności psychologicznych, poznają procesy wychowawcze w rodzinie zastępczej, prawa i obowiązki dziecka w rodzinie zastępczej, specyfikę rozwoju dziecka pozbawionego naturalnego środowiska rodzinnego, po którym otrzymują zaświadczenie kwalifikacyjne i opinię ośrodka adopcyjno-opiekuńczego o spełnianiu przez kandydatów odpowiednich warunków, o których mówi ustawa o pomocy społecznej.

6Rodzina zastępcza dobierana jest do dziecka. Bierze się pod uwagę jego potrzeby i predyspozycje rodziny. Zajmuje się tym odpowiedni ośrodek.

7Dziecko trafia do rodziny zastępczej decyzją sądu.