Koniec boju o pomostówki. Kto zyska, kto straci przywilej emerytury przed sześćdziesiątką

Ostatnie sygnały z Kancelarii Prezydenta pozwalają przypuszczać, że głowa państwa podpisze ustawę o pomostówkach. Jeśli tego nie zrobi, po Nowym Roku nie będzie już wcześniejszych emerytur. Jeśli prezydent podpisze ustawę, lista zajęć, których wykonywanie uprawnia do emerytury przed osiągnięciem tzw. wieku ustawowego, będzie miała 60 pozycji.

Do tego dochodzi zmiana nazwy: nie będzie już wcześniejszych emerytur, a pomostowe. Pomost ma łączyć stary system emerytalny z nowym. Stare będą przywileje wcześniejszego zakończenia kariery, choć dostępne dla mniejszej grupy pracowników niż uprawnieni do wcześniejszych emerytur. Nowy będzie sposób jej naliczania i finansowania. Pomostowy system świadczeń wymrze prawdopodobnie razem z tymi, którzy będą mogli w nim uczestniczyć. Rządowe szacunki przewidują wypłaty emerytur pomostowych do 2039 roku. Kto będzie z nich korzystał?

Będziesz miał prawo do nowej emerytury pomostowej, jeśli łącznie spełnisz następujące warunki.

- Urodziłeś się po 31 grudnia 1948 roku, ale przed 1 stycznia 1969 roku.

- Możesz udowodnić co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub pracy o szczególnym charakterze. Nieważne, że warunki w których pracujesz, wszyscy uznają za szczególne. Liczą się tylko te zajęcia, które zostały wyliczone w ustawie o emeryturach pomostowych.

- Ukończysz przynajmniej: - 55 lat (kobiety),- 60 lat (mężczyźni).

UWAGA! Przedstawiciele niektórych zawodów - piloci samolotów, rybacy morscy, hutnicy wykonujący niektóre prace - będą mogli przechodzić na emeryturę w wieku jeszcze o 5 lat niższym.

- Udowodnisz łączny staż ubezpieczeniowy (to znaczy udokumentujesz lata składkowe i nieskładkowe): - 20 lat (kobiety), - 25 lat (mężczyźni).

- Przed 1 stycznia 1999 roku wykonywałeś prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze zgodnie z dotychczasową definicją zawartą w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Pełna lista tych prac znajduje się w załącznikach A i B do rozporządzenia Rady Ministrów z lutego 1983 roku.

UWAGA! Stara ustawa dotyczy tylko osób, które pracę zawodową rozpoczęły przed rokiem 1999.

- Po 31 grudnia 2008 roku będziesz zatrudniony na pełnym etacie do prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienionych w ustawie o emeryturach pomostowych (przypominamy: wykaz na sąsiedniej stronie).

- Z dniem przejścia na emeryturę pomostową rozwiążesz umowę o pracę z dotychczasowym pracodawcą.

UWAGA!
Jeżeli zechcesz dorabiać u starego pracodawcy na emeryturze pomostowej, musisz rozwiązać starą, a zawrzeć nową umowę o pracę. Będą dotyczyły cię takie same zasady ograniczenia lub zawieszenia emerytury, jakie obecnym wcześniejszym emerytom nie pozwalają dorobić zbyt wiele.
Ale pamiętaj! Nie wolno ci pracować nadal w fachu określanym jako praca w szczególnych warunkach ani o szczególnym charakterze, bo stracisz pomostówkę!

Ustawa o emeryturach pomostowych na nowo definiuje prace szkodliwe. Ludzie, którzy są zatrudnieni w szczególnych warunkach, muszą:

- być narażeni na wyliczone w nowej ustawie czynniki ryzyka (definicję znajdziesz niżej),

- pracować w szczególnych warunkach środowiska pracy, które są spowodowane siłami natury lub procesami technologicznymi, które - mimo profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej - stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające ich możliwości.

- mieć ograniczoną możliwość pracy z powodu szybszego starzenia się organizmu jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego (standardowo 60-65 lat) w stopniu utrudniającym pracę na dotychczasowym stanowisku.

Co to jest ryzyko

W nowej ustawie o emeryturach pomostowych wymieniono okoliczności, które u osób już niemłodych i z długim stażem pracy w trudnych warunkach mogą z dużym praw- dopodobieństwem spowodować trwałe szkody na zdrowiu. Dla zyskania prawa do emerytury pomostowej istotne jest, by ryzyko w pracy było związane z określonymi rodzajami zajęć, tzn.:

- pod ziemią,
- na wodzie i pod wodą,
- w powietrzu,
- trudnymi ze względu na warunki technologiczne: gorący lub zimny mikroklimat albo podwyższone ciśnienie atmosferyczne,
- bardzo ciężką pracą fizyczną,
- związanymi z bardzo dużym obciążeniem ciała wynikającym z pozycji wymuszonej przez pracę i niezmiennej w ciągu wielu godzin.

Emeryturę pomostową Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie obliczał już według nowych zasad, zbliżonych do tych, jakie określono podczas wprowadzania reformy emerytalnej dziesięć lat temu.
Jej kwotę ZUS wyliczy przez podzielenie sumy składek zgromadzonych na koncie emerytalnym w ZUS i zwaloryzowanego kapitału początkowego przez tak zwane średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat.

Średnie dalsze trwanie życia to wartość wyliczana statystycznie przez urzędników. Liczbę miesięcy, którą statystycznie powinieneś według nich przeżyć (ciesząc się emeryturą), pracownicy ZUS określą na podstawie tablic średniego trwania życia aktualnych w dniu, w którym złożysz wniosek o emeryturę. Mimo że kobiety odchodzą na emeryturę wcześniej i żyją statystycznie dłużej niż mężczyźni, te tablice mają być wspólne dla obu płci.

Co będzie z OFE

Jeśli w 1999 roku, kiedy wprowadzano reformę emerytalną, zapisałeś się do jednego z otwartych funduszy emerytalnych (i nadal jesteś jego członkiem), twoimi sprawami na czas emerytury pomostowej zajmie się Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Suma zgromadzona na twoim indywidualnym koncie w tej instytucji zostanie powiększona o taką kwotę, jaka znalazłaby się na nim, gdybyś w ogóle nie przystąpił do OFE.

Wyliczą ją też urzędnicy, mnożąc zgromadzone w ZUS pieniądze (składki i kapitał początkowy) przez specjalny wskaźnik korygujący (ta wartość to 19,52/12,22), który oznacza stosunek pełnej składki odprowadzonej do ZUS do tej, jaką rzeczywiście zapisano na twoim indywidualnym koncie.

Kto da pieniądze

Emerytury pomostowe mają być wypłacane ze specjalnego Funduszu Emerytur Pomostowych, na który złożą się pracodawcy. Będą musieli ze swojej kasy odprowadzać po 3 proc. od wynagrodzeń tych pracowników, którzy w przyszłości mogą skorzystać z emerytur pomostowych. Fundusz ten będzie także uzupełniony dotacją z budżetu państwa.

Emerytura pomostowa nie będzie niższa niż najniższa emerytura z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dla zainteresowanych: teraz jest to 636,29 zł brutto, a kwota zmieni się najprawdopodobniej w marcu, podczas najbliższej waloryzacji). I tak jak wszystkie świadczenia z ZUS będzie podlegała zwykłym zasadom waloryzacji emerytur i rent. Emerytura pomostowa, choć z zasady ma stanowić minimum tyle, ile wynosi dziś najniższa emerytura, będzie jednak niższa od zwykłej emerytury wypłacanej na nowych zasadach. Czyli tej, z której mógłbyś korzystać, gdybyś zakończył karierę zawodową w ustawowym wieku.

Stanie się tak, ponieważ jeśli przejdziesz na emeryturę pomostową, statystycznie masz szansę pożyć dłużej niż osoby przechodzące na emeryturę w zwykłym wieku, tzw. ustawowym. Dlatego kwotę zgromadzoną na koncie emerytalnym w ZUS dzieli się na więcej lat. Ponieważ jednak nowe świadczenie będzie wypłacane ze specjalnego Funduszu Emerytur Pomostowych, fakt jego wypłacania nie obniży kwoty zgromadzonej na koncie indywidualnym w ZUS przeznaczonej na twoją zwykłą emeryturę ani sumy uskładanej w funduszu emerytalnym.

Korzystając z emerytury pomostowej, skrócisz jednak okres pracy, przez który na konta w ZUS i OFE mogłyby wpływać twoje składki. Uzbierasz więc mniej pieniędzy na wypłatę zwykłej emerytury, gdy osiągniesz już normalny wiek emerytalny (60 lat - kobieta, 65 lat - mężczyzna).

Po co to wszystko

Instytucja wcześniejszych emerytur - dwukrotnie już przedłużana, za każdym razem o rok - wygaśnie z końcem grudnia. Ci, którzy do końca roku spełnią warunki uprawniające ich do wcześniejszego świadczenia (chodzi głównie o wiek i staż), będą mogli z niego skorzystać bez względu na to, kiedy zdecydują się zakończyć karierę zawodową. Więcej na ten temat znajdziesz w ramce niżej.

Przedłużenie obecnych zasad przechodzenia na wcześniejszą emeryturę postulowały i związki zawodowe, i branżowe grupy pracowników. Postulat rozszerzenia prawa do wcześniejszych emerytur o następny rocznik zatrudnionych zgłosił także prezydent. Tak się jednak nie stało.

Ustawa o emeryturach pomostowych zniesie wiele przywilejów emerytalnych. Wraz z jej wprowadzeniem w życie (1 stycznia 2009 r.) zmienią się też następujące ustawy:

-z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,
-z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych,
-z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych,
-z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
-z 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
-z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy,
-Karta nauczyciela.