Co wolno policjantowi, tego nie może ochrona

Karolina Kulaszewicz
Zanim jednak policjant poprosi cię o okazanie dowodu, powinien się przedstawić
Zanim jednak policjant poprosi cię o okazanie dowodu, powinien się przedstawić Bartek Kosiński/POLSKA
Namnożyło się ostatnio mundurowych. W czarnych mundurach chodzą policjanci, w podobnych ochroniarze. Ci ostatni prezentują się nawet groźniej.

Pamiętajmy jednak, że jak bardzo bojowo by nie wyglądali, prawa ochroniarzy do interwencji są ograniczone do terenu obiektu, w którym pracują. Przepisy dokładnie precyzują i rozdzielają kompetencje policjantów i ochroniarzy.

Policjant

1 Policjant ma prawo skontrolować twoje dokumenty

Funkcjonariusz policji może poprosić cię o okazanie dokumentu tożsamości, jeżeli ma ku temu ważny powód, o którym od razu powinien cię poinformować. Takim powodem może być konieczność ustalenia świadków, identyfikacja podejrzanych (np. wskazanych przez pokrzywdzonych jako sprawcy przestępstw lub wykroczeń), poszukiwanie zaginionych lub ukrywających się, a także wykonywanie poleceń wydanych przez sąd lub prokuraturę.

Zanim jednak policjant poprosi cię o okazanie dowodu, powinien się przedstawić:

podać imię i nazwisko, a także stopień służbowy, a jeśli nie jest umundurowany, musi ci pokazać legitymację służbową i to w taki sposób, abyś mógł odczytać i zanotować jego dane. Nie oddaje ci natomiast legitymacji do ręki. Jeżeli policjant stwierdzi np., że jesteś poszukiwany czy podejrzewa cię o udział w przestępstwie, a ty odmówisz podania twoich danych osobowych albo on nie będzie mógł ich potwierdzić, ma prawo doprowadzić cię na komisariat.

2 Policjant ma prawo użyć broni palnej

Zanim policjant skorzysta z tego prawa, powinien ostrzec okrzykiem: "Policja!". Jeżeli nie przyniesie to rezultatu, ostrzec okrzykiem: "Stój, bo strzelam!". Dopiero wtedy może oddać strzał ostrzegawczy w górę i w razie konieczności strzelać do celu. Jeśli z zachowania osoby, którą policjant chce zatrzymać, wynika, że wszelka zwłoka grozi niebezpieczeństwem dla zdrowia lub życia innych osób, użycie broni musi poprzedzić jedynie okrzykiem: "Policja!". Używając broni, policjant musi celować w dolne partie ciała (np. nogi), tak aby osobie, do której strzela, wyrządzić jak najmniejszą krzywdę.

3 Policjant może zrewidować mieszkanie za zgodą sądu

Jeżeli policjanci podejrzewają, że w twoim mieszkaniu znajdują się przedmioty, które mogą stanowić np. dowody w prowadzonej sprawie, i zapukają do drzwi z nakazem przeszukania (dokument ten powinien być podpisany przez sędziego lub prokuratora), musisz ich wpuścić. Pamiętaj, że w trakcie przeszukania funkcjonariusze muszą zapewnić obecność w przeszukiwanych pomieszczeniach jednego dorosłego - domownika lub sąsiada.


4 Policjant może cię zatrzymać na dwie doby

Na dwie doby (lub krócej, nigdy na dłużej) policjant może cię zatrzymać, jeśli podejrzewa cię o popełnienie przestępstwa, gdy niezbędne jest ustalenie jej tożsamości, a także gdy np. podejrzewa cię o próbę ukrycia się lub zacierania śladów albo gdy możesz stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia innych osób. Na takie działania policja nie potrzebuje zgody sądu, jednak musi cię poinformować o przyczynach. Przed upływem 48 godzin musi ci przedstawić zarzuty lub zwolnić. Chyba że sąd zadecyduje o tymczasowym aresztowaniu.

5 Policjant może założyć ci kajdanki

Policjant może założyć kajdanki osobie zatrzymanej (np. na kradzieży), jeśli chce udaremnić ucieczkę albo zapobiec czynnej napaści. Kajdanki może także stosować na polecenie sądu lub prokuratora.

6 Policjant może cię skierować na kontrolę osobistą

Policjant może skontrolować i przeszukać zawartość twojego bagażu, jeśli ma uzasadnione podejrzenia, że popełniłeś czyn zabroniony, np. posiadasz rzeczy pochodzące z przestępstwa lub takie, których posiadanie jest zabronione (np. narkotyki). Policjant musi ci podać przyczynę kontroli.
Kontrolę osobistą powinna przeprowadzić osoba tej samej płci co ty, a procedura powinna się toczyć w pomieszczeniu niedostępnym dla postronnych. Możesz zażądać obecności innej osoby, jednak pod warunkiem, że nie będzie ona utrudniała przeprowadzenia kontroli.

7 Policjant może zatrzymać samochód do kontroli

Masz obowiązek zatrzymać się do kontroli drogowej, chyba że podejrzewasz, że masz do czynienia z przestępcami przebranymi za policjantów. Wtedy jednak powinieneś jak najszybciej powiadomić o zaistniałym zdarzeniu - telefonicznie lub osobiście - najbliższy komisariat policji. Jeśli zignorujesz wezwanie, powinieneś liczyć się z tym, że policjanci pojadą za tobą na sygnale.

- Zwyczajowo utarło się, że jeśli podejrzewamy, że do kontroli zatrzymują nas oszuści, najlepiej jechać do najbliższej jednostki policji lub miejsca, gdzie znajduje się sporo ludzi. Tak postępować można jedynie w uzasadnionych przypadkach. Prawo w sposób wyraźny nakazuje zatrzymanie się na do kontroli drogowej, a za zignorowanie wezwania policji możesz nawet stracić prawo jazdy - wyjaśnia asp. Zbigniew Korytnicki z pomorskiej drogówki.

Podstawa prawna: Ustawa o policji z 6.04.1990 r. z późn. zmianami (DzU z 1990 r. nr 30 poz. 179)

Ochroniarz

1 Ochroniarz może cię wylegitymować na swoim terenie
Pracownik ochrony pełniący służbę na powierzonym mu terenie (np. na placu budowy, strzeżonym parkingu, osiedlu) ma prawo cię wylegitymować, jeżeli podejrzewa, że nielegalnie przebywasz w tym miejscu. Jeżeli stwierdzi, że nie masz prawa tu być, może kazać ci opuścić teren lub obiekt, którym się opiekuje. Pamiętaj jednak, że okazania dokumentów nie może żądać ochroniarz pracujący w supermarkecie czy sklepie z kosmetykami. Jeżeli o to poprosi, nie musisz mu ich przedstawiać. W sytuacjach spornych możesz zażądać wezwania policji.

2 Ochroniarz ma prawo zatrzymać cię do przyjazdu policji

Ochroniarz ma do tego prawo wyłącznie wówczas, gdy stwarzasz zagrożenie dla mienia lub życia i zdrowia osób podlegających ochronie. Może cię zatrzymać również w supermarkecie, gdy podejrzewa cię o kradzież. Pamiętaj jednak, że nie ma prawa zabierać cię na zaplecze lub do innego zamkniętego pomieszczenia. Na przyjazd policji możesz poczekać w sklepie. Gdy policjant będzie spisywał twoje dane, możesz poprosić, by zrobił to bez udziału ochroniarza.

3 Ochroniarz może poprosić o okazanie bagażu

Pracownik ochrony sklepu, który ma wobec ciebie podejrzenia, że dokonałeś kradzieży, może poprosić cię o okazanie zawartości twojej torby, kieszeni czy plecaka. Pamiętaj jednak, że nie masz obowiązku zgadzać się na takie przeszukanie, a ochroniarz nie może cię w żaden sposób zmusić.
Możesz dobrowolnie pozwolić przejrzeć swoją torbę lub czekać na przyjazd policji. W niektórych sklepach znajdują się specjalne szafki, w których można - przed wejściem - zostawić bagaż. Możesz skorzystać z tego rozwiązania, ale nie masz takiego obowiązku. Jeśli zrezygnujesz z przechowalni, musisz liczyć się z tym, że pracownik ochrony przed twoim wyjściem będzie chciał zajrzeć do twojej siatki.

4 Ochroniarz może użyć broni gazowej i psów

Ochroniarz może skorzystać z tak zwanych środków przymusu bezpośredniego, czyli np. kajdanek, paralizatora elektrycznego, broni gazowej, psów obronnych tylko wtedy, gdy bezprawnie wszedłeś na teren objęty ochroną i nie chcesz go opuścić na jego uzasadnione wezwanie.

5 Ochroniarz może użyć broni palnej

Ale tylko na obszarze chronionym i tylko, by odeprzeć zamach na życie lub zdrowie - swoje lub innej osoby. Może więc strzelać do kogoś, kto chce bezprawnie i przemocą odebrać mu broń palną, kto nie posłuchał wezwania do jak najszybszego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, a także, by odeprzeć atak.

Co ważne, ochroniarzowi nie wolno użyć broni palnej wobec kobiet w widocznej ciąży, dzieci, których wygląd wskazuje na to, że mają mniej niż 13 lat, osób w podeszłym wieku i widocznie niepełnosprawnych.

Podstawa prawna: Ustawa o ochronie osób i mienia z 22.08.1997 r. (DzU z 2005 r. nr 145 poz. 1241)

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Co wolno policjantowi, tego nie może ochrona - Portal i.pl

Wróć na i.pl Portal i.pl