Jak czytać wyniki badań laboratoryjnych - M

Magnez jest jonem pełniącym rolę katalizatora wielu reakcji biochemicznych w organizmie. Bierze udział w skurczu mięśnia sercowego oraz zapobiega aktywacji płytek.
Norma: 0,65-1,25 mmol/l
Do przyczyn niskiego poziomu magnezu we krwi zalicza się: niedobory magnezu w diecie, zaburzenia wchłaniania magnezu z przewodu pokarmowego, nadmierną utratę magnezu z moczem lub kałem, alkoholizm, odkładanie się magnezu w tkankach miękkich, nadmierne pobudzenie układu współczulnego. Przyczyny zwiększonego stężenia magnezu we krwi (hipermagnezemia): nadmierna
podaż związków magnezu, zwiększone wchłanianie magnezu u chorych ze stanami zapalnymi jelit, odwodnienie, upośledzenie czynności wydalniczej nerek.

To substancje, których obecność lub zwiększone stężenie można wiązać z rozwojem choroby nowotworowej. Mogą być wydzielane przez komórki nowotworowe do płynów ustrojowych, pozostawać związane na powierzchni komórek lub uwalniane z komórek prawidłowych w reakcji na
proces rozrostowy. Oznaczanie markerów nowotworowych w płynach ustrojowych (np. osocze, płyn wysiękowy) służy tylko monitorowaniu leczenia i przebiegu choroby nowotworowej.
Ten typ badań nie jest wykorzystywany jako test przesiewowy do wykrywania nowotworu.
- Antygen nowotworowy CA 15-3
Wzrost jego poziomu CA może występować w przypadku raka gruczołu piersiowego, jajników, płuc.
Norma: < 30 j.m./ml
- Antygen nowotworowy CA 125
Jest obecny w opłucnej, otrzewnej, osierdziu, a także nabłonku jajowodów, trzonu i szyjki macicy.
Norma: < 35 j.m./ml
U ok. 80% chorych na raka jajnika stężenie tego związku jest podwyższone. Jednak jego poziom może też ulec podwyższeniu w związku z procesami zapalnymi w obrębie miednicy, w przebiegu ciąży, w przypadku endometriozy oraz podczas krwawienia miesiączkowego.
- Antygen nowotworowy CA 19-9
Jest obecny m.in. w komórkach nabłonka trzustki, żołądka, wątroby, pęcherzyka żółciowego, płuc.
Norma: < 37 U/ml
Wzrost stężenia towarzyszy: nowotworom trzustki (część zewnątrzwydzielnicza), przewodu pokarmowego (żołądka, odbytu) i płuc. Może towarzyszyć również zmianom nienowotworowym przewodu pokarmowego.
- Antygen rakowo-płodowy (CEA)
To marker nowotworów jelita, jednak jego stężenie wzrasta także w zmianach nienowotworowych tkanek. Oznaczanie jego poziomu w surowicy służy głównie do diagnozowania wznowy raka jelita grubego i odbytu.
Normy: u osób palących tytoń: < 3 ng/ml; u osób niepalących: < 5 ng/ml
Wzrost stężenia obserwuje się w nowotworach: jelita grubego i odbytu, płuc, gruczołu piersiowego. Wartości podwyższone umiarkowanie (do ok. 10 ng ml) towarzyszyć mogą: zapaleniom wątroby, trzustki, jelit, niewydolności nerek, zmianom włóknisto-torbielowatym, przewlekłym chorobom płuc, marskości wątroby.

Mocznik jest związkiem azotowym będącym końcowym produktem przemiany białkowej w organizmie. Jest syntetyzowany w wątrobie i wydalany z moczem.
Norma: 15-40 mg/dl (2-6,7 mmol/l)
Przyczyny wzrostu stężenia mocznika we krwi: upośledzenie funkcji wydalniczej nerek, zwiększony katabolizm białek (np. przy stosowaniu glikokortykosteroidów lub w nadczynności tarczycy).

Jest najpowszechniejszym badaniem laboratoryjnym, podczas którego oznacza się skład ilościowy krwi oraz określa się cechy budowy jej elementów morfotycznych (krwinki czerwone, białe, płytki krwi). Analizie poddaje się krew żylną.

Układ czerwonokrwinkowy - normy:
- RBC - liczba krwinek czerwonych (erytrocytów): kobiety: 3,5-5,2 mln/µl; mężczyźni: 4,2-5,4 mln/µl
Przyczyną wzrostu liczby czerwonych krwinek mogą być: odwodnienie organizmu, czerwienica prawdziwa (nadkrwistość), poliglobulia. Do przyczyn spadku ich liczby mogą należeć: przewodnienie, ciąża, niedokrwistość.
- Hg - hemoglobina: kobiety: 12-16 g/dl; mężczyźni: 14-18 g/dl
Spadek stężenia hemoglobiny może być spowodowany zaburzeniami syntezy jej samej lub erytropoezy (proces wytwarzania krwinek czerwonych) wskutek braku witaminy B12, kwasu foliowego lub żelaza.
- Ht (Htc) - hematokryt: kobiety: 37-47%; mężczyźni: 40-54%

Wskaźniki czerwonokrwinkowe:
- MCV - średnia objętość erytrocytu: 82-92 fl
Przyczyny zwiększenia MCV: niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego, ciąża, zespół mielodysplastyczny, niedoczynność tarczycy, okres noworodkowy. Do przyczyn zmniejszenia MCV należą: niedobór żelaza, talasemia, niedokrwistość w przebiegu chorób przewlekłych.
- MCH - średnia masa hemoglobiny w erytrocycie: 27-31 pg
- MCHC - średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie: 32-36 g/dl
- RDW - rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów: 11,5-14,5%
- retikulocyty: 5-15%

Układ białokrwinkowy - normy:
- WBC - liczba krwinek białych (leukocytów): 6-10 tys./µl
- NEU - neutrofile: 1,8-8 tys./µl; odsetek neutrofilów: 60-70%
Przyczyny wzrostu: zakażenia bakteryjne, ostra i przewlekła białaczka szpikowa, reumatoidalne zapalenie stawów, przyjmowanie glikokortykosterydów, nadczynność nadnerczy.
- LYM - limfocyty: 1-1,5 tys./µl; odsetek limfocytów 20-45%
Przyczyny wzrostu: zakażenia wirusowe i przewlekłe zakażenia bakteryjne, białaczka limfatyczna, szpiczak mnogi. Przyczyny spadku: chemioterapia, radioterapia, zakażenie HIV, posocznica, białaczka.
- EOS - eozynofile: 50-400 (liczba komórek)/µl; odsetek eozynofilów: 2-4%
Przyczyny wzrostu: alergia, infekcje pasożytnicze, choroby tkanki łącznej, głębokie zapalenie powięzi, ziarnica złośliwa, mastocytoza, ostre białaczki limfoblastyczne, chłoniaki T-komórkowe.
- BASO - bazofile: 10-300 (liczba komórek)/µl; odsetek bazofilów: 0-1%
Przyczyny wzrostu: ostra białaczka bazofilowa, przewlekła białaczka szpikowa i mielomonocytowa, czerwienica prawdziwa.
- MONO - monocyty: 30-800 (liczba komórek)/µl; odsetek monocytów: 4-8%
Przyczyny wzrostu: przewlekła białaczka mielomonocytowa, zakażenia bakteryjne, wirusowe, pasożytnicze, nieswoiste zapalenia jelit, choroby układowe tkanki łącznej, stan po usunięciu śledziony, leczenie glikokortykosteroidami.
- PLT - płytki krwi: 150-400 tys./µl
- MPV - średnia objętość płytki krwi: 7,5-10,5 fl
- P-LCR - odsetek dużych płytek krwi: < 30%
Przyczyny wzrostu liczby płytek (nadpłytkowości): nadpłytkowość samoistna, a także w przebiegu chorób (czerwienicy prawdziwej, samoistnego włóknienia szpiku, przewlekłej białaczki szpikowej, nowotworów litych, niedokrwistości z niedoboru żelaza, przewlekłych chorób infekcyjnych i zapalnych, niedokrwistości hemolitycznej), stan po usunięciu śledziony i po utracie dużej ilości krwi. Przyczyny spadku liczby płytek (trombocytopenia, małopłytkowość): samoistna plamica małopłytkowa, nabyte uszkodzenie szpiku (leki, promieniowanie, zakażenia np. HIV, białaczki, chłoniaki, przerzuty nowotworowe, zwłóknienie szpiku kostnego, choroby zakaźne.