Wszyscy przecież kochamy słońce. Jednak nie zawsze z wzajemnością

Istnieje kilka rodzajów reakcji na promieniowanie UV. Nadwrażliwość na ultrafiolet nazywamy fotodermatozą. Nie ma znaczenia, czy wystawiamy się na słońce przez krótki, czy długi czas. Już najmniejsza dawka promieniowania może wywołać zmiany na skórze. Są to zaczerwienienia, pokrzywka lub swędząca wysypka – często z bąblami. W dużej dawce słońce może wywołać bielactwo i stałe przebarwienia.__

Najczęściej spotykana fotodermatoza idiopatyczna pojawia się zwykle podczas pierwszego kontaktu skóry ze słońcem. Może przytrafić się każdemu. Po okresie zimowym organizm nie wytworzył jeszcze odpowiedniej ilości melaniny – barwnika występującego w skórze, który chroni ją przed promieniowaniem. Najczęstsze objawy to osutki świetlne (zmiany skórne o charakterze rumieniowym, grudkowym i pęcherzykowym) i pokrzywka słoneczna. Głównym winowajcą jest promieniowanie UVA. U osób o bardzo wrażliwej skórze, uczulenie może wywołać nawet słońce przechodzące przez szybę – ten typ promieniowania nie jest zatrzymywany i przechodzi przez szkło w 70 proc. Nie chroni również ubranie, dlatego ważne jest stosowanie filtrów ochronnych, szczególnie u osób o jasnej karnacji.

Drugi typ fotodermatozy to reakcje fototoksyczne. Musimy na nie uważać stosując leki, zioła oraz kosmetyki. Pod wypływem energii słonecznej cząsteczki chemiczne przekształcają się i uwalniają wolne rodniki powodujące uszkodzenie komórek skóry i ostry stan zapalny. Zwykle te reakcje są ograniczone i występują w miejscu, gdzie skóra miała kontakt ze słońcem lub tam, gdzie był nałożony kosmetyk. Mogą powstać od razu po ekspozycji lub po kilkunastu godzinach. Taka reakcja może się utrwalić. Mówimy wtedy o prawdziwej alergii słonecznej. Organizm traktuje zmienione związki chemiczne jak zagrożenie. Wytwarza więc przeciwciała do ich zwalczania, wskutek czego reakcja uczuleniowa staje się silniejsza i powtarza się. W tym przypadku do powstania pokrzywki i innych objawów niezbędny jest pewien czas inkubacji. Reakcja występuje zwykle w ciągu 24-48 godzin od ekspozycji na słońce. Objawy mogą się pojawiać w miejscu odległym od zadziałania danego czynnika, np. w miejscu, które było osłonięte przed słońcem.

Aby uchronić się przed alergią trzeba zwrócić uwagę na przyjmowane leki i zioła. Do najczęściej fotouczulających preparatów należą: leki hormonalne (antykoncepcja), niektóre antybiotyki (sulfonamidy, tetracykliny, antybiotyki chinolonowe), leki moczopędne, przeciwarytmiczne, przeciwlipidowe (np. fenofibraty), niektóre beta-blokery, leki przeciwdepresyjne i przeciwpadaczkowe. Kolejną grupą są dostępne również bez recepty niesteroidowe leki przeciwzapalne – stosowane zewnętrznie, jak i wewnętrznie (ibuprofen, naproksen i ketoprofen). Musimy uważać na preparaty nakładane na skórę zawierające pochodne witaminy A (izotretynoiny, retinol), psoraleny używane w leczeniu łuszczycy i dziegcie.

Reakcję na słońce mogą wywołać zioła: dziurawiec czy arcydzięgiel. Fotoalergizujące są często składniki wykorzystywane w kosmetykach: alkohol, środki przeciwbakteryjne, olejki eteryczne i substancje zapachowe (piżmo, olejki: lawendowy, cedrowy, waniliowy, sandałowy, bergamotowy), lanolina, retinol oraz kwasy hydroksylowe (AHA, BHA). Osoby o wrażliwej skórze mogą uczulać kosmetyki przeciwsłoneczne z filtrami chemicznymi – należy wtedy wybrać kosmetyki z filtrami mineralnymi, zawierającymi tlenki cynku i tytanu.