Arcybiskup Gądecki zakazuje gry miejskiej o trzech hostiach

Zdaniem metropolity poznańskiego podobna gra miejska w żaden sposób nie może utrwalać antysemickich stereotypów i powinna być przygotowana we współpracy z referatem dialogu międzyreligijnego Kurii Metropolitalnej.

Czytaj: Profanacja hostii w grze miejskiej w Poznaniu. Są oburzeni

W kościele przy ul. Żydowskiej nad prezbiterium na suficie jest fresk. Przedstawia Żydów profanujących hostię. Kilka lat temu na podstawie historii z fresku powstała gra miejska dla dzieci.

W sobotę 13. czerwca odbyła się w Poznaniu po raz drugi. Oburzeniem zareagowało m. in. Stowarzyszenie "Miasteczko Poznań". Gdy poinformowaliśmy o tym w "Głosie", do redakcji zgłosili się także wzburzeni mieszkańcy.

Po dwóch tygodniach zareagował abp Stanisław Gądecki. Ustami rzecznika poinformował, że żąda wyjaśnień od twórców gry miejskiej.Kuria metropolitalna przygotowała z kolei wyjaśnienie historii trzech hostii. Oto fragment:

Ostateczna wersja przedstawia się następująco: 15 sierpnia 1399 roku pewna mieszczka poznańska miała wynieść trzy hostie z kościoła dominikańskiego i sprzedać je Żydom. Ci mieli sprofanować hostie w piwnicach kamienicy Świdwów-Szamotulskich (gdzie dzisiaj znajduje się kościół pw. Najświętszej Krwi Pana Jezusa), a następnie porzuciła je na podpoznańskich łąkach. Porzucone hostie uniosły się w powietrze, co zauważył pewien pastuszek, który następnie zawiadomił duchownych. Wkrótce do miejsca, gdzie znaleziono hostie, zaczęli przybywać pielgrzymi z całej Polski.

Współczesne badania historyczne (m.in. prof. Tomasz Jasiński, prof. Jacek Wiesiołowski, prof. Anna Wolff-Powęska, prof. Hanna Zaremska) nie potwierdzają tej historii w takim kształcie, w jakim przedstawia ją przekaz ludowy. Przeciwnie, pokazują, że poznańska legenda jest kompilacją innych antysemickich opowieści, przekazywanych w różnych krajach Europy (w Niemczech, Belgii, Francji, Włoszech).
Czy coś z tych opowieści mogło być prawdą? Średniowieczne źródła potwierdzają jedynie, że na przełomie XIV i XV wieku na błoniach pod miastem znaleziono hostię i że w tym miejscu powstała najpierw kaplica, a potem – ufundowany w 1403 roku przez Władysława Jagiełłę – kościół pw. Bożego Ciała oraz klasztor karmelitów trzewiczkowych. We wspomnianych źródłach nie ma ani słowa o profanacji, ani tym bardziej o udziale Żydów w tych wydarzeniach. Legendę o profanacji przynieśli tutaj prawdopodobnie – już po zbudowaniu sanktuarium – pielgrzymi lub sami karmelici trzewiczkowi. Oni to zaczęli ją dostosowywać do poznańskich realiów, wskazując daty i miejsca, w których miałyby rozegrać się poszczególne wydarzenia. Na przełomie XVI i XVII wieku – a zatem w 200 lat po powstaniu sanktuarium Bo¿ego Ciała – przygasającą legendę ożywili swymi publikacjami Tomasz Rerus oraz popularny wówczas pisarz Tomasz Treter.

Wkrótce rozpoczęto starania, by kamienice Świdwów-Szamotulskich przekształcić w kościół. Powstał on na początku XVIII wieku i otrzymał wezwanie Najświętszej Krwi Pana Jezusa. Poznańska legenda o trzech hostiach przetrwała w ludowej tradycji do XX wieku.

Współczesne badania nie pozwalają traktować jej jako prawdy historycznej.

Swoje oburzenie w związku z tym wyrazili m. in. członkowie Miasteczko Poznań wydali oświadczenie, w którym wyrażają oburzenie tworzeniem gry opartej na "antysemickiej legendzie" i rozpowszechnianiem jej wśród dzieci.

"Opisana już przez Długosza w "Rocznikach" (1399 r.) poznańska legenda jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych przesądów antysemickich mających swe teologiczne korzenie i chrześcijańską praktykę" - czytamy w oświadczeniu. Oraz: "Wraz z przesądem na temat mordu rytualnego, przesąd o profanacji hostii stał się źródłem wielu pogromów i rzezi dokonywanych na żydowskich mieszkańcach europejskich miast i miasteczek, także w Poznaniu" - napisali w specjalnym oświadczeniu.