Rotmistrz Witold Pilecki - zapomniany bohater obozu Auschwitz [SYLWETKA]

WR/Zbigniew Biskupski/AIP
Rotmistrz Witold Pilecki
Rotmistrz Witold Pilecki Nieznany
Rotmistrz Witold Pilecki był dobrowolnym więźniem obozu w Oświęcimiu. Specjalnie dał się złapać, by dla polskiego podziemia zbierać informacje o obozie Auschwitz i zorganizować na jego terenie ruch oporu. Oto sylwetka polskiego bohatera.

W kawalerii
Witold Pilecki urodził się 13 maja 1901 roku w Ołońcu – mieście w Karelii, w północno- zachodniej prowincji Rosji. Pochodził z rodziny szlacheckiej herbu Leliwa. Od 1910 rodzina Pileckich mieszkała w Wilnie, gdzie Witold uczył się w szkole handlowej. Od 1914 należał do zakazanego przez władze rosyjskie harcerstwa.

Wybuch wojny w 1914 r. zaskoczył rodzinę Pileckich na wakacjach w Druskiennikach. Nie mogąc wrócić do zagrożonego niemiecką okupacją Wilna, ani do dalekiego Ołońca, gdzie pracował ojciec, Ludwika Pilecka w sierpniu tegoż roku pojechała do swej matki mieszkającej w Hawryłkowie na Mohylowszczyźnie i tam posłała dzieci do szkół w Orle. W 1917 roku, po Rewolucji Lutowej, upadku caratu i powstaniu tymczasowego rządu Kiereńskiego, harcerstwo polskie wyszło z podziemia.Dzięki rozluźnieniu frontu w roku 1918, prawie wszyscy starsi harcerze, w tym Witold Pilecki, opuścili Orzeł i przedostali się na tereny odradzającej się Polski.

Maturę zdał w 1921 roku.W latach 1918–1921 służył w Wojsku Polskim, walczył podczas wojny z Armią Czerwoną, jako kawalerzysta brał udział w obronie Grodna. 5 sierpnia 1920 wstąpił do 211 Pułku Ułanów i w jego szeregach walczył w bitwie warszawskiej, bitwie w Puszczy Rudnickiej i brał udział w buncie gen. Żeligowskiego. Dwukrotnie odznaczony został Krzyżem Walecznych.

Po wojnie został zdemobilizowany i w 1922 r. rozpoczął studia na Wydziale Rolnym Uniwersytetu Poznańskiego.W 1934 Witold Pilecki awansował na podporucznika rezerwy, był w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Lidzie z przydziałem mobilizacyjnym do 26 Pułku Ułanów Wielkopolskiech w Baranowiczach. Sąsiadem Pileckich był marszałek Edward Śmigły- Rydz.

W sierpniu 1939 Witold Pilecki został zmobilizowany, walczył w kampanii wrześniowej jako dowódca plutonu w szwadronie kawalerii 19 Dywizji Piechoty Armii Prusy. Pod jego dowództwem,ułani zniszczyli 7 niemieckich czołgów oraz 2 nieuzbrojone samoloty. Ostatnie walki jego oddział prowadził jako jednostka partyzancka. Pilecki rozwiązał swój pluton 17 października 1939 i przeszedł do konspiracji.

W konspiracji
Po zakończeniu kampanii wrześniowej przedostał się do Warszawy, był jednym z twórców powołanej 9 listopada 1939 konspiracyjnej Tajnej Armii Polskiej. Nadzorował i zakładał sieć tajnych skrytek na dokumenty, podziemną bibułę oraz broń palną, jedną z nich założył we własnym mieszkaniu. Na przełomie 1941/42 roku Tajna Armia Polska weszła w skład Związku Walki Zbrojnej.

Pilecki w obozie Auschwitz
Pod koniec sierpnia 1940 roku kierownictwo TAP zwołało naradę omawiającą bieżącą sytuację podczas, której poruszono również sprawę obozów koncentracyjnych, masowo wówczas zakładanych przez Niemców w okupowanej Polsce. Na zebraniu tym przedstawiono propozycję aby ktoś ze ścisłego kierownictwa przedostał się do obozu w Auschwitz, w celu skontaktowania się z uwięzionymi tam członkami kierownictwa TAP, zebrania informacji wywiadowczych na temat funkcjonowania obozu oraz
zorganizowania wewnątrz ruchu oporu. Deklarowanym celem tej akcji było uwolnienie więźniów przez ucieczkę względnie ich odbicie.
Według różnych źródeł Pilecki był inicjatorem tego planu, a według innych rotmistrz jedynie zgłosił się do wykonania tego zadania na ochotnika.

TAP stworzyła dla Pileckiego fałszywe dokumenty na nazwisko poległego w kampanii wrześniowej polskiego żołnierza „Tomasza Serafińskiego” z Krakowa. 19 września 1940 roku Niemcy przeprowadzili w Warszawie łapankę na roboty do Niemiec. Niemiecka żandarmeria przeszukiwała też domy zatrzymując wszystkich zdolnych do pracy mężczyzn w wieku od 18 do 40 lat. Kiedy żandarmi zapukali do mieszkania Eleonory Ostrowskiej pytając czy w mieszkaniu znajdują się jacyś mężczyźni Pilecki wyszedł z pokoju i został przez nich zatrzymany.

Do obozu Auschwitz Pilecki trafił w nocy z 21 na 22 września 1940 wraz z tzw. drugim transportem warszawskim. Jako więzień nr 4859 był głównym organizatorem konspiracji w obozie. W zorganizowanej przez niego siatce nazwanej przez Pileckiego Związek Organizacji Wojskowej byli Stanisław Dubois, Xawery Dunikowski i Bronisław Czech.

ZOW został zorganizowany w systemie tzw. „piątek”. Pierwsze górne „piątki” stanowiły najważniejsze ogniwo ZOW. Ich członkami mogli być jedynie ci więźniowie, których Pilecki darzył absolutnym zaufaniem. Zgodnie z relacją Pileckiego: Każda z tych „piątek” nie wiedziała nic o „piątkach” innych i sądząc, że jest jedynym szczytem organizacji, rozwijała się samodzielnie, rozgałęziając się tak daleko, jak ją sumą energii i zdolności jej członków plus zdolności kolegów stojących na szczeblach niższych, a przez „piątkę” stale dobudowywanych, naprzód wypychały.

W ostatnich miesiącach 1942 odrzucono system „piątkowy” organizując ZOW na wzór wojskowy z podziałem na bataliony, kompanie i plutony posiadające wyznaczone rejony działania – zastosowanie modelu struktury wojskowej miało na celu przygotowanie się do podjęcia bezpośrednich działań zbrojnych przeciwko załodze obozu.Witold Pilecki opracowywał pierwsze sprawozdania o ludobójstwie w Auschwitz przesyłane przez pralnicze komando do dowództwa AK i przez komórkę „Anna” w Szwecji dalej, na Zachód. Meldunki o sytuacji w obozie przekazywane były także do głównej kwatery AK za pomocą uciekinierów z obozu.

Jedna z takich ucieczek na polecenie Pileckiego odbyła się 16 maja 1942. Kolejna ucieczka z meldunkami ZOW miała miejsce 20 czerwca 1942. Więźniowie dokonali najbardziej spektakularnej w historii Auschwitz ucieczki, kiedy uzbrojeni po zęby i w przebraniu SS-manów ukradli samochód komendanta obozu Rudolfa Hoessa. Za swoją działalność konspiracyjną Pilecki jeszcze jako więzień obozu, w listopadzie 1941 został awansowany przez gen.Stefana Roweckiego- Grota do stopnia porucznika.

W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 Pilecki wraz z dwoma współwięźniami zdołał uciec z obozu.Witold Pilecki odnalazł prawdziwego Tomasza Serafińskiego, który skontaktował go z oddziałami AK, którym przedstawił swój plan ataku na obóz w Oświęcimiu. Jednak projekt ataku na obóz nie uzyskał aprobaty dowództwa, ponieważ został uznany za nierealny ze względu na zbyt małe siły podziemia. Ochrona obozu Auschwitz liczyła od 6,5 tys. do 8 tys. osób. Jednakże zdanie rotmistrza podczas pobytu w obozie było następujące: „Nie prosiliśmy przecież nikogo o jakąkolwiek pomoc, czekaliśmy na rozkaz – zezwolenie do wszczęcia akcji samodzielnej.”

Powstanie
11 listopada 1943 Pilecki został awansowany do stopnia rotmistrza. W 1943–1944 służył w oddziale III Kedywu KG Armii Krajowej,m.in. jako zastępca dowódcy Brygady Informacyjno- Wywiadowczej „Kameleon”-„Jeż”. W Powstaniu Warszawskim początkowo walczył jako zwykły strzelec, później dowodził jednym z oddziałów zgrupowania Chrobry II w tzw. Reducie Witolda, niezdobytej przez Niemców do końca Powstania.

W latach 1944–1945 przebywał w niewoli niemieckiej. 8 maja 1945 r. wyzwolony w obóz Murnau odwiedzili generałowie: Tadeusz Bór-Komorowski, p.o. Naczelnego Wodza, Antoni Chruściel i Tadeusz Pełczyński. Rotmistrz Pilecki stanął do raportu u gen. Pełczyńskiego, ponieważ Pileckiemu jako żołnierzowi "NIE" nie wolno było włączać się do walk w Powstaniu warszawskim i opuszczać kraju. Witold Pilecki otrzymał polecenie zgłoszenia się do Naczelnego Wodza do gen. "Bora". Do tej rozmowy nie doszło. "Witold" otrzymał przydział do 2 Korpusu Polskiego.5 i 11 września Pilecki rozmawiał z gen. Władysławem Andersem o powrocie do kraju, by realizować cele organizacji "NIE".

Śmierć rotmistrza Pileckiego
8 grudnia 1945 roku Witold Pilecki wrócił do Warszawy. Jego siatka byłą głęboko zakonspirowana, współpracownicy nie składali przysięgi, nie byli oficjalnie przyjmowani, nie było łączników. Nie wydawano pism ani nie atakowano funkcjonariuszy MBP.Grupa zbierała informacje o powojennej sytuacji politycznej w Polsce, kontaktowała się z partyzanckimi oddziałami leśnymi. Prowadziła też wywiad w MBP, MON iMSZ.

W czerwcu 1946 Pilecki dowiedział się, że otrzymał rozkaz opuszczenia kraju. Do września unikał kontaktu z wysłanniczką II Korpusu kpt. Jadwigą Mierzejewską. Nie opuścił kraju, bo nie miał zastępcy, któremu mógłby przekazać swoje obowiązki, a żona Maria Pilecka zdecydowanie odmówiła wyjazdu z kraju razem z dziećmi. Rozważał skorzystanie z amnestii w 1947 r., ostatecznie postanowił jednak nie ujawniać się.

8 maja 1947 został aresztowany. W areszcie był torturowany przez funkcjonariuszy UB, m.in. przez jednego z najokrutniejszych śledczych Eugeniusza Chimczaka. W trakcie ostatniego, jak się później okazało, widzenia z żoną, wyznał jej: „Oświęcim to była igraszka”. 3 marca 1948 przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces tzw. „grupy Witolda".

15 marca 1948 rotmistrz został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano dnia 25 maja w więzieniu mokotowskim na Rakowieckiej, poprzez strzał w tył głowy. Wykonawcą wyroku był Piotr Śmietański, zwany „Katem z Mokotowa”.

Witold Pilecki pozostawił żonę, córkę i syna. Po przeprowadzonych w 2012 ekshumacjach i badaniach jednoznacznie ustalono, że został pochowany na tzw. Łączce na warszawskich Powązkach, gdzie potajemnie chowano ofiary UB. Prace archeologiczne prowadzi tam zespół IPN pod kierownictwem dr Krzysztofa Szwagrzyka. Jednak badacze do tej pory nie odnaleźli szczątków Witolda Pileckiego.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wideo
Wróć na i.pl Portal i.pl