Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Alfabet Karola Wojtyły. Najważniejsi w życiu ludzie, miejsca, słowa i czyny Jana Pawła II

Jarosław Zalesiński
Jan Paweł II
Jan Paweł II Robert Kwiatek/Archiwum
Dwudziestosiedmioletni pontyfikat Jana Pawła II... Kilka tysięcy zredagowanych przez papieża dokumentów, ponad 15 mln kilometrów podróży po całej kuli ziemskiej, niezliczona ilość spotkań, audiencji, ludzi, których na swojej drodze napotkał papież.

Wydarzenia tak dramatyczne jak zamach na placu Świętego Piotra 13 maja 1981 roku i tak anegdotyczne jak ucieczka z Watykanu w towarzystwie księdza Dziwisza, w pierwszym roku pontyfikatu, prywatnym, zdezelowanym autem, z gazetą na twarzy, by go nie rozpoznał wartujący Szwajcar, po to by w ukochanych górach pojeździć na nartach...

Wszystkie twarze papieża

Głowa Kościoła katolickiego, mąż stanu, ale też poeta i dramaturg, filozof, teolog, zapalony miłośnik gór i kajakowych wypraw, kierownik duchowy - ile jeszcze ról, ile duchowych i intelektualnych wcieleń Karola Wojtyły trzeba by wymienić, by chociaż trochę przybliżyć się do tej tak niezwykle bogatej osobowości?

Każda próba wypadnie nieudolnie. Ale można, mając tego świadomość, spróbować alfabetycznego zestawienia choćby tylko tych najważniejszych zdarzeń, słów i postaci, które pozostały w naszej pamięci. Tak naprawdę jednak każdy z nas ma swój własny alfabet Jana Pawła II i każdy mógłby sporządzić własne zestawienie. Z taką samą świadomością, że zawsze pozostanie sto razy więcej tego, co nie udało się powiedzieć, niż tego, co zostało powiedziane.

- Niewykluczone, że to największy człowiek XX wieku - tak o Janie Pawle II powiedział niegdyś wybitny amerykański polityk Henry Kissinger. Niewykluczone, że Kissinger miał rację. Największą postacią XX wieku był papież Polak, Jan Paweł II, Karol Wojtyła.

OD "ASYŻU" DO "ŻYDÓW" - ALFABET KAROLA WOJTYŁY:

Asyż
Na zaproszenie Jana Pawła II 27 października 1987 roku w Asyżu spotkały się 43 delegacje 13 religii, by się modlić o pokój na świecie. To bezprecedensowe wydarzenie nie spowodowało jakiegoś zasadniczego przełomu w późniejszych relacjach między religiami i Kościołami, ale pozostało jednym z najbardziej znaczących wydarzeń pontyfikatu Jana Pawła II.

Cuda
Według na poły legendarnych opowiadań, już narodzinom przyszłego papieża miały towarzyszyć niezwykłe okoliczności: do pokoju w Wadowicach wpadł promień słońca, a w sąsiednim kościele rozległy się pobożne śpiewy. Spośród wszystkich opisywanych jako nadnaturalne zdarzeń z życia Jana Pawła II Kościół w procesach beatyfikacyjnym i kanonizacyjnym dwa fakty uznał za cud: uzdrowienie cierpiącej na chorobę Parkinsona zakonnicy Marie Simon-Pierre Normand oraz uzdrowienie (w czasie oglądania mszy beatyfikacyjnej) Floribeth Mory Diaz, kostarykańskiej prawniczki, która miała nieoperacyjnego tętniaka mózgu.

Cytaty
Jan Paweł II w czasie swojej papieskiej posługi wypowiedział wiele zdań, które stały się potem zdaniami pamiętnymi, wielokrotnie cytowanymi. Przypomnijmy przynajmniej niektóre:
- "Wezwali go [kardynałowie nowego papieża - red.] z kraju dalekiego": słowa wypowiedziane przez Jana Pawła II w godzinę po wyborze, 16 października 1978 r., z balkonu na frontonie bazyliki św. Piotra, do zgromadzonych na placu tłumów;
- "Nie lękajcie się! Otwórzcie, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi!": homilia Jana Pawła II na mszy inaugurującej pontyfikat 22 października 1978 r.;
- "Człowiek jest drogą Kościoła": słowa z encykliki "Redemptor hominis", 1979 r.
- "Niech zstąpi Duch Twój. Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi": homilia w czasie mszy na placu Zwycięstwa w Warszawie 2 czerwca 1979 r.;
- "Każdy z was, młodzi przyjaciele, znajduje też w życiu jakieś swoje Westerplatte": przemówienie w czasie spotkania z młodzieżą, Westerplatte 12 czerwca 1987 r.;
- "Tak wielkie bogactwo chwały, zebrane z różnych form wielkiej tradycji Kościoła, mogłoby nam pomóc do tego, aby Kościół zaczął na nowo oddychać w pełni »obydwoma płucami«: chodzi o Wschód i Zachód", encyklika "Redemptoris Mater", 1987 r.;
- "Istnieją ogromne dysproporcje między licznymi i potężnymi środkami, w jakie są wyposażone siły działające na rzecz »kultury śmierci«, a tymi, którymi dysponują obrońcy »kultury życia i miłości«, encyklika "Evangelium Vitae", 1995 r.;
- "Dzisiaj trzeba powiedzieć: nie ma solidarności bez miłości", msza na sopockim hipodromie, 5 czerwca 1999 r.;
- "Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej!", przemówienie do Polaków, Watykan 2003 r.
- "Pozwólcie mi odejść", jedne z ostatnich słów (ostatnim było "Amen"), jakie miał wypowiedzieć Jan Paweł II 2 kwietnia 2005 roku, Watykan.

Dziwisz Stanisław
Najpierw sekretarz i kapelan biskupa krakowskiego Karola Wojtyły, a potem osobisty sekretarz papieża Jana Pawła II był również jednak kimś więcej: wiernym przyjacielem Ojca Świętego. U jego boku spędził 39 lat. Był jednym z tych, którzy towarzyszyli ostatnim chwilom życia Ojca Świętego. To kardynał Dziwisz położył chustę na twarzy zmarłego papieża.
Jako najbliższy przyjaciel Jana Pawła II, zdecydował się nie wypełnić testamentu Jana Pawła II, który nakazał spalenie pozostałych po nim dokumentów, i w minionym roku upublicznił prywatne zapiski papieża. Wydał także dwie własne książki, "Świadectwo" oraz "U boku świętego". Opisał w nich i anegdoty, np. potajemne ucieczki papieża z Watykanu na narciarskie wypady, i wydarzenia świadczące o wielkości ducha Jana Pawła II. Stał się świadkiem jego świętości.

Encykliki
Jan Paweł II zredagował 14 encyklik (a obok tego ponad 4 tys. homilii i przemówień!), z których każda była szeroko komentowana i do dzisiaj stanowi żywe źródło myśli teologicznej. Już pierwsza z nich, "Redemptor hominis", ze słynnym stwierdzeniem "człowiek jest drogą Kościoła" (a nie odwrotnie...), zaproponowała nową perspektywę myślenia. Encyklika "Dives in misericordia" przyniosła naukę o miłosiernej miłości Boga Ojca (w nauce tej słusznie dopatrywano się echa "Dzienniczka" siostry Faustyny Kowalskiej, wyniesionej potem przez Jana Pawła II na ołtarze). Trzeciej osobie Trójcy poświęcona była encyklika "Dominum et Vivificantem".
Wielki ciężar gatunkowy miały encykliki Jana Pawła II rozwijające naukę społeczną Kościoła: "Laborem exercens", czy "Sollicitudo rei socialis". W dokumentach tych można dopatrzeć się innego echa polskiego pochodzenia Jana Pawła II: rewolucji Solidarności.
Encyklika "Evangelium vitae" przyniosła naukę o "cywilizacji miłości" i "kulturze śmierci", "Veritatis splendor" sprzeciwiała się relatywizowaniu pojęcia prawdy. "Slavorum apostoli" i "Ut unum sint" dotykały problemu bolesnych, ale zdaniem Jana Pawła II, przezwyciężalnych podziałów pomiędzy chrześcijanami. Encyklika "Fides et ratio" udzielała odpowiedzi na inne ważne pytanie współczesności: o relację między wiarą i ludzkim rozumem.
Ostatnia zredagowana przez Jana Pawła II encyklika, "Ecclesia de Eucharistia" (kwiecień 2003 r.) zawiera rozważania o roli sakramentu Eucharystii w życiu Kościoła.

Kremówki
"A tam była cukiernia. Po maturze chodziliśmy na kremówki. Że myśmy to wszystko wytrzymali, te kremówki po maturze" - rozmarzył się papież w czasie spotkania z wiernymi w jego rodzinnych Wadowicach 16 czerwca 1999 roku. Kremówki przed wojną kupowało się w leżącej przy rynku cukierni Karola Hakenhubera. Według opowieści, maturzysta Karol Wojtyła założył się raz z kolegami, kto zje najwięcej kremówek, i miał ich skonsumować, według różnych wersji, od 12 do 18.

Pielgrzymki
Było ich 104. Do tego trzeba jeszcze doliczyć 145 podróży papieża do różnych miejsc we Włoszech i ponad 300 wizytacji rzymskich parafii. Dla porównania - papież Paweł VI odbył tylko dziewięć podróży zagranicznych. Jan Paweł II, papież pielgrzym, wprowadził Kościół w globalny świat.
Skrupulatni statystycy policzyli, że papież spędził w drodze ponad dwa lata. Odwiedził 130 krajów i 900 miejscowości, przebył 1,7 mln km, czyli trzykrotną odległość z Ziemi na Księżyc.
W pierwszą pielgrzymkę wyruszył już w styczniu i lutym 1979 roku. Odwiedził Dominikanę, Meksyk i Wyspy Bahama. Ostatnią podróż odbył do Francji w sierpniu 2004 roku, czyli nieco ponad pół roku przed śmiercią. Niektóre kraje odwiedzał kilkakrotnie. Polskę - osiem razy. Pomorze - jako papież dwukrotnie, w 1987 i w 1999 roku.
Trudno z tego rejestru wybrać najbardziej pamiętne pielgrzymki. Jan Paweł II odwiedził m.in. Hiroszimę (1981 r.), doświadczone wojną Sarajewo (1987 r.), dwukrotnie Fatimę (w 1991 i 2000 r.), Lourdes (1983 r.) i Częstochowę (1991 r.), był w Ziemi Świętej, w Jerozolimie i Betlejem (2000 r.), w 1989 r. w Santiago de Compostela na Światowym Dniu Młodzieży zaapelował o "nową ewangelizację Europy", a na Haiti i w Polsce stanu wojennego, w 1983 r., apelował o przestrzeganie praw człowieka. Gościł zarówno w Stanach Zjednoczonych (kilkakrotnie), jak i w Papui-Nowej Gwinei czy w Tobago. Nie udało mu się odwiedzić jedynie Rosji, choć było to jego pragnieniem przez cały pontyfikat.

Poezja
Powołanie artystyczne - poezja i teatr, przez wiele lat walczyły w duszy młodego Karola Wojtyły o lepsze z powołaniem kapłańskim. Wiersze Karol pisał już jako młodzieniec - zachował się jego wiersz powstały w 1939 roku, poświęcony pamięci zmarłej 10 lat wcześniej matki.
Twórczość literacką już jako papież musiał zarzucić, ale nie do końca: w 2003 roku ukazała się jego książka poetycka "Tryptyk rzymski".
Najbardziej znanymi tekstami dramatycznymi Wojtyły są sztuki "Brat naszego Boga" i "Przed sklepem jubilera".

Półtawska Wanda
Ukazanie się w 2010 roku drukiem "Beskidzkich rekolekcji" było sensacyjnym wydarzeniem. Świat, dzięki temu zbiorowi listów i dokumentów, dowiedział się o niezwykłej duchowej przyjaźni księdza Karola Wojtyły, potem biskupa, a z czasem papieża, z byłą więźniarką Ravensbrück, a z czasem profesor psychiatrii Wandą Półtawską.
Ich przyjaźń zaczęła się od dnia, gdy Półtawska, młoda kobieta, udręczona traumą obozowych doświadczeń, weszła, kierując się dziwnym impulsem, do konfesjonału w jednym z krakowskich kościołów. Spowiednikiem był ksiądz Wojtyła. Półtawska po raz pierwszy poczuła, że znalazł się ktoś, kto bez trudu zrozumiał jej duszę. Kiedy, oszołomiona, wyszła z konfesjonału po spowiedzi, ksiądz wyszedł także i na pytanie "Co mam teraz robić?" odpowiedział po prostu: przyjdź jutro na mszę.
Ich głęboka przyjaźń trwała do ostatnich dni Jana Pawła II. - Ja się nie spotykałam [z papieżem - red]. Od samego początku to była współpraca - tak sama wyjaśnia dzisiaj zasadę ich całożyciowej przyjaźni.

Tyranowski Jan
Prawie nieznana, a bardzo ważna w duchowej biografii Karola Wojtyły postać. Mistyk, znawca duchowości Jana od Krzyża, kształtował duchowość młodego Wojtyły po śmierci jego ojca, w latach 40. "Osobiście uważam go za świętego" napisze o Janie Tyranowskim po wielu latach Jan Paweł II w swojej książce "Przekroczyć próg nadziei".
Drugim kierownikiem duchowym młodego Karola Wojtyły stał się w tamtym okresie ksiądz Kazimierz Figlewicz, któremu poszukujący swojej życiowej drogi Wojtyła pierwszemu zwierzył się, że myśli o powołaniu kapłańskim.

Wadowice
Karol Wojtyła przyszedł tu na świat 18 maja 1920 roku. Ojciec przyszłego papieża, Karol, oficer Wojska Polskiego, pracował w Komendzie Uzupełnień. Matka, Emilia z Kaczorowskich, zajmowała się domem i pierwszym synem, Edmundem, starszym od Karola o 14 lat. Państwo Wojtyłowie mieli jeszcze córkę, Olgę, która zmarła zaraz po urodzeniu w 1914 roku. Gdy Karol ma dziewięć lat, umiera jego matka. Brat Edmund umiera w grudniu 1932 roku, zaraziwszy się szkarlatyną w czasie swojej pierwszej szpitalnej praktyki. Wychowaniem, także religijnym, Karola zajmował się jego ojciec. "Tu, w tym mieście, w Wadowicach, wszystko się zaczęło. I życie się zaczęło, i szkoła się zaczęła, i teatr się zaczął, i kapłaństwo się zaczęło" - będzie wspominał Jan Paweł II w czerwcu 1999 roku, gdy odwiedził swoje rodzinne miasto.

Zamach
13 maja 1981 roku Mehmet Ali Agca oddał do papieża na placu Świętego Piotra dwa strzały, z odległości zaledwie trzech metrów. Ojciec Święty został trafiony w brzuch, w prawy łokieć i w palec wskazujący lewej ręki. Do kliniki Gemelli przewieziono go w ciągu ośmiu minut. W klinice stracił przytomność, ks. Dziwisz udzielił mu ostatniego namaszczenia. Lekarze operujący papieża uznawali potem za cud, że kula nie naruszyła żadnych ważnych organów. Z kliniki papież wyszedł 3 czerwca, ale musiał do niej wrócić 20 czerwca, ponieważ przy transfuzji doszło, jak się okazało, do zakażenia krwi. Można powiedzieć, że zamach już na trwałe nadszarpnął zdrowie Jana Pawła II.
Rzeczywistych mocodawców Ali Agcy nigdy nie udało się ustalić. Z zamachowcem papież spotkał się dwa lata po zamachu, 27 grudnia 1983 roku, w więzieniu Rebibbia, w którym Agca odsiadywał wyrok. "Normalnie powinieneś zginąć" - powiedział wtedy Agca do Ojca Świętego.
Na prośbę papieża Ali Agca został ułaskawiony. Musiał jednak odsiedzieć jeszcze kary w tureckich więzieniach. Na wolności znalazł się w styczniu 2010 roku.

Żydzi
Żydzi stanowili w Wadowicach prawie połowę mieszkańców. Jerzy Kluger, żydowski kolega Karola Wojtyły z jednej klasy z wadowickiego gimnazjum, pozostał jednym z najbliższych przyjaciół papieża Jana Pawła II. Papież Polak określił antysemityzm jako grzech, był pierwszym papieżem, który odwiedził synagogę (rzymska Synagoga Większa, 13 kwietnia 1986 r.). Wypowiedział wówczas słynne słowa, że Żydzi są "starszymi i umiłowanymi" braćmi chrześcijan. Powiedział też wówczas, że "Nie ma żadnych podstaw do jakiejkolwiek rzekomo teologicznie usprawiedliwionej dyskryminacji lub - co gorsza jeszcze - prześladowania Żydów".
W czasie swojej pielgrzymki do Ziemi Świętej Jan Paweł II odwiedził m.in. Jerozolimę, gdzie się modlił pod Ścianą Płaczu, świętym miejscu judaizmu.

Codziennie rano najważniejsze informacje z "Dziennika Bałtyckiego" prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera!

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na dziennikbaltycki.pl Dziennik Bałtycki