Klan KGB: Władisław Surkow - prawdziwy car Rosji? Szara eminencja u boku Putina

Pokerowa twarz Władimira Putina skrzętnie ukrywa jego kolejne ruchy. Nawet przewodniczący komisji do spraw wywiadu w Izbie Reprezentantów Mike Rogers przyznał, że najbliższe działania Putina to dla wywiadu USA wielka zagadka. Niewykluczone, że sam Putin nie wie jeszcze, co dalej, bo wpływ na niego ma nieliczne grono z jego otoczenia. Postacią numer jeden w kręgu Putina jest Władisław Surkow, wieloletnia szara eminencja Kremla. To on zdaniem współpracowników jest prawdziwym carem Rosji.

Autor wierszy i powieści sensacyjnych, autor tekstów piosenek dla punkowego zespołu Agatha Christie, dawny hipis. Szara eminencja Kremla, która kształtuje wizerunek Władimir Putina. W gabinecie ma zdjęcia Che Guevary i Tupaca Shakura. Pomysły na zdjęcia przywódcy Rosji łowiącego ryby bez koszulki, nadania obywatelstwa Gérardowi Depardieu czy pokazowy proces dziewczyn z Pussy Riot wycelowany w zwiększenie popularności Cerkwi narodziły się w głowie Surkowa.

49-letni Surkow ma twarz delikatnego młodzieńca, a serce cyborga. U współpracowników i podwładnych wzbudza strach. W 2010 r. po raz pierwszy publicznie wypowiedziała się o nim ówczesna doradczyni Putina ds. praw człowieka Ella Panfilowa. Surkow pełnił wtedy funkcję szefa administracji Kremla. Na pytanie dziennikarza o Surkowa, kobieta podniosła ręce ponad głowę, jakby miała założyć koronę. - Wszyscy na Kremlu boją się otworzyć usta i powiedzieć coś negatywnego o Surkowie. Nikt nie ma odwagi przyznać, że jest on prawdziwym carem Rosji.

Jego życie jest pełne zagadek. Urodził się w Czeczenii jako Asłambek Dudajew albo w Lipiecku jako Władisław Surkow. W młodości słuchał zespołów Deep Purple i Pink Floyd, pod koniec lat 70. nosił długie włosy i był hipisem. Później trafił dospecnazu GRU, czyli jednostki specjalnej podległej wywiadowi wojskowemu. Według innej wersji służył w artylerii radzieckiej na Węgrzech. Miał też uczęszczać do szkoły aktorskiej.

W drugiej połowie lat 80. zaczął pracować dla Michaiła Chodorkowskiego. Później został szefem biura reklamy banku Menatep, należącego do oligarchy. Po odejściu z Menatepu pracował w Rospromie oraz Alfa Banku należącym do innego oligarchy Michaiła Fridmana. W latach 90. pracował też dla innych oligarchów: Borysa Bieriezowskiego, Romana Abramowicza i Piotra Awena. Miał stać na czele grupy Ozero, kręgu wokół Putina, który od połowy lat 90. podzielił pomiędzy siebie władzę nad wydobyciem i eksportem zasobów naturalnych Rosji.

W 1998 r. został szefem PR w należącej wówczas do Borysa Bieriezowskiego telewizji ORT. Rok później trafił na Kreml z zdaniem naprawy wizerunku prezydenta Borysa Jelcyna. Później został najbliższym współpracownikiem Władimira Putina i wiceszefem jego administracji. Był wiceszefem kremlowskiej administracji w czasie pierwszych dwóch kadencji prezydenckich Putina (2000-08), a następnie podczas prezydentury Dmitrija Miedwiediewa.

Surkow jest szarą eminencją Kremla i głównym socjotechnikiem. Dziennikarka Anna Politowska nazywała go "wielkim manipulatorem". Pomysłem Surkowa było m. in. stworzenie kontrolowanej opozycji, czyli popierającej Putina partii Sprawiedliwa Rosja, sztucznej konkurencji wobec Jednej Rosji, również dzieła Surkowa. W ten sposób właściwie wyeliminowana została demokratyczna opozycja: SPS i Jabłoko. Surkow ukuł pojęcie "suwerenna demokracja", określającego budowany przez Putina ustrój oparty na fasadowej demokracji. Uważa się go za twórcę prokremlowskiego ruchu młodzieżowego "Nasi".
W grudniu 2011 r., po fali antyputinowskich protestów w Moskwie, został przeniesiony do rządu, w którym objął dekoracyjną tekę wicepremiera ds. modernizacji i innowacji. W maju 2012 r. został dodatkowo szefem kancelarii rządu. W maju 2013 r. ustąpił z obu stanowisk. Kreml podał, że nastąpiło to z powodu niewykonania przez rząd Miedwiediewa dekretów i poleceń prezydenta. Od czasu reelekcji Putina na stanowisko prezydenta rola Surkowa wydawała się maleć. Wszystko zmienił wybuch kryzysu na Ukrainie. W dekrecie o powołaniu go na prezydenckiego doradcę Putin nie sprecyzował zakresu obowiązków pracownika, co sugeruje, że jest on "człowiekiem od wszystkiego".

Jak podał serwis "The Daily Beast", powołując się na anonimowe źródło w Waszyngtonie, Biały Dom uważa Surkowa za głównego doradcę Putina w kwestii propagandy przygotowującej grunt pod referendum na Krymie, którego nie trzeba było nawet fałszować, bo wcześniej przez kilka tygodni lokalne media prały ludziom mózgi prokremlowską propagandą.

Surkow znany z cynicznego poczucia humoru zareagował na swoją domniemaną przez USA wysoką pozycję wpływowych osób z kręgu Putina. Na Twitterze napisał "jestem pierwszy, zawsze i wszędzie". Po wprowadzeniu sankcji przez rząd Ameryki zaprzeczył, żeby miał jakikolwiek majątek w USA, poza skarpetkami, które zostawił kiedyś w jednym z hoteli w Chicago. "W USA interesują mnie Tupac Shakur, Allen Ginsberg i Jackson Pollock. Aby mieć dostęp do ich prac, nie potrzebuję wizy" - napisał w serwisie społecznościowym. Rosyjskiemu portalowi newsowemu MK.ru powiedział, że decyzję administracji amerykańskiej postrzega jako "uznanie jego zasług dla Rosji".

Inną ważną postacią z kręgu Putina jest Igor Sieczin, prezes Rosnieftu, urodzony w 1960 r. Zdaniem "Financial Times" od 2010 r. jest po Putinie i Miedwiediewie trzecią najważniejszą osobą w Rosji. Z wykształcenia jest wykładowcą języków francuskiego oraz portugalskiego. Jego kariera polityczna zaczęła się pod koniec lat osiemdziesiątych XX w. i cały czas była związana z Putinem. Zachodnie media ochrzciły go mianem rosyjskiego "kardynała Richelieu".

Na Putina mają też wpływ inni oligarchowie i dawni koledzy z KGB. Jest to m.in. Giennadij Timczenko, prezes zajmującej się inwestycjami w aktywa energetyczne, transportowe i infrastrukturalne grupy inwestycyjnej Volga Group. Za bliskich przyjaciół prezydenta Rosji uchodzą również bracia Rotenbergowie, dawni sparingpartnerzy Putina w judo. Arkadij i Borys Rotenbergowie mają niemal monopol na dostawy rur dla Gazpromu i na kolejnych inwestycjach koncernu zarabiają miliardy. Natomiast Jurij Kowalczuk, współwłaściciel i przewodniczący rady petersburskiego Banku Rossija, uważany jest za bankiera Putina. Wszystkich tych wpływowych ludzi z Kremla dotknęły sankcje USA po aneksji Krymu. Objęły one również innego przyjaciela Putina, byłego dyplomatę, a obecnie prezesa Rosyjskich Kolei Żelaznych, Władimira Jakunina i szefa rosyjskiego wywiadu wojskowego GRU Igora Sierguna.

Jakunin w wywiadzie dla "Financial Times" powiedział, że Ameryka od dawna dążyła do oderwania Ukrainy od Rosji i włączenia jej do swojej strefy wpływów, a antyrządowe protesty na Ukrainie zorganizował Waszyngton i "światowa oligarchia finansowa.
Zdaniem dziennika wypowiedź Jakunina pozwala poznać sposób myślenia "najbliższych Putinowi twardogłowych w czasie, gdy Kreml reaguje na odsunięcie od władzy prorosyjskiego prezydenta Ukrainy Wiktora Janukowycza". Pokazuje też, że część rosyjskiego establishmentu wywodzącego się ze służb bezpieczeństwa "wciąż boleje nad rozpadem Związku Radzieckiego i podejrzewa, że niedawna rewolucja na Ukrainie miała na celu wciągnięcie tej byłej sowieckiej republiki do UE i NATO".