Oficer stalinowskiego UB dziś uczy studentów prawa

Kłys rozpoczął pracę w Urzędzie Bezpieczeństwa jeszcze w czasach stalinowskich, w 1954 roku. Trzy lata po poznańskim zrywie, w 1959 roku, wszczął sprawę o kryptonimie Maestro przeciwko poznańskiemu adwokatowi Stanisławowi Hejmowskiemu. Mecenas bronił zbuntowanych robotników, których komuniści postawili przed sądem. Kłys uznał go (jak czytamy w jednym ze zachowanych dokumentów) za "osobę wykazującą wybitnie wrogi stosunek do ustroju PRL". Zarządził inwigilację Hejmowskiego: podsłuchy, kontrolę korespondencji, tajne przeszukania, śledzenie. Otoczył adwokata agentami.

Z inicjatywy Kłysa preparowano dokumenty dowodzące rzekomego łamania prawa przez Hejmowskiego i rozpowszechniano szkalujące informacje. Adwokata pozbawiono prawa wykonywania zawodu i obciążono wysokimi grzywnami. Dzisiejszy profesor koszalińskiej uczelni uniemożliwiał prawnikowi wyjazd do rodziny do Szwecji. Zaszczuwany latami obrońca robotników podupadł na zdrowiu.

Kłys nie cofał się przed niczym: aby osaczyć mecenasa, zwerbował na agenta nawet osobistego lekarza Hejmowskiego. Dostawał informacje o tym, jak działania bezpieki wpływają na samopoczucie i zdrowie mecenasa.

Inwigilację Hejmowskiego Kłys zakończył dopiero w 1968 roku, uznając, że adwokat jest już tak poważnie chory, iż nie stanowi zagrożenia dla państwa. Istotnie: kilka miesięcy później mecenas zmarł.

Wkrótce skończyła się także kariera Kłysa w SB. W 1970 r. przełożeni dowiedzieli się, że kapitan bierze łapówki. Z jego akt osobowych wynika, że nie gardził nawet mięsem, przyjął także... rasowego psa. Wyleciał za korupcję.

Po zwolnieniu Kłys przeszedł na emeryturę resortową. Ale już we wrześniu 1973 r. chciał wrócić do SB. "Pragnę zapewnić Towarzysza Ministra, że na skutek długoletniej pracy czuję się związany ideowo z resortem spraw wewnętrznych" - pisał w podaniu.

Nie zatrudniono go, ale wkrótce dostał stanowisko szefa Archiwum Państwowego w Poznaniu. Był nim do 1999 r.

Obecnie prześladowca Hejmowskiego uczy studentów w Bałtyckiej Wyższej Szkole Humanistycznej w Koszalinie. Wykłada zasady tworzenia prawa, podstawy prawoznawstwa i zarządzanie działalnością administracji. Jest promotorem prac dyplomowych. Wczoraj egzaminował studentów.

Kombatanci poznańskiego Czerwca są w szoku: - Ten człowiek mógłby uczyć tylko o prawie, jakie było za komuny i służyło prześladowaniu - oburza się Włodzimierz Marciniak, którego bronił w sądzie mec. Hejmowski. Marciniakowi wtóruje Aleksandra Banasiak, pielęgniarka, która w 1956 r. niosła pomoc masakrowanym robotnikom i sama została ranna: - To przerażające i oburzające. Tym człowiekiem powinien zająć się IPN - mówi.

Akta sprawy przeciwko Hejmowskiemu wskazują na łamanie przez Kłysa prawa. Ale dotąd nie wszczęto wobec niego postępowania. - Możemy zająć się Kłysem, jeśli ktoś zawiadomi o przestępstwie - twierdzi Mirosław Sławeta z Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu.

Władze uczelni uchyliły się od odpowiedzi, czy znają przeszłość Kłysa. - Możemy jedynie wyrazić nasz żal. Uważamy, iż w stosunku do dr. S. Kłysa winny wypowiedzieć się stosowne instytucje naszego państwa - informuje Jarosław Barczewski, sekretarz rektoratu BWSH w Koszalinie.

Mimo wielu prób Stanisław Kłys nie chciał z nami rozmawiać.

* * *

Do dzisiaj, mimo licznych zapowiedzi polityków, ludzie, którzy z bronią w ręku walczyli z komunistami w 1956 roku nie otrzymali uprawnień kombatanckich i dodatków finansowych. Znaczna ich część jest w bardzo trudnej sytuacji materialnej, natomiast byli funkcjonariusze mają wysokie emerytury resortowe. Wielu oficerów bezpieki z 1956 zrobiło kariery w PRL, przykładowo ówczesny szef UB, płk Feliks Dwojak do 1990 roku pracował w kierownictwie MSW w pionie zajmującym się obserwacją.