Sprawdź, czy masz szansę dostać rentę chorobową

Patrycja Wacławska
Piotr Krzyżanowski/POLSKA
Renta z tytułu niezdolności do pracy może być przyznana jedynie tym osobom, które spełnią jednocześnie trzy warunki. Pierwszym z nich jest niezdolność do pracy. O tym, czy osoba starająca się o rentę spełnia ten warunek, decyduje lekarz orzecznik ZUS.

Nie można postawić znaku równości między niezdolnością do pracy a chorobą. Nawet jeśli lekarz rodzinny lub specjalista stwierdził, że cierpisz na określone schorzenie, nie ma gwarancji, że otrzymasz rentę. Lekarz orzecznik ZUS może bowiem uznać, że mimo choroby jesteś zdolny do pracy, czyli że choroba nie przeszkadza ci w kontynuowaniu zatrudnienia.

Szansę na otrzymanie renty mają jedynie te osoby, w przypadku których orzecznik uzna, że nie rokują odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Stwierdzając niezdolność do pracy, orzecznik określi też jej stopień. Od tego, czy zostaniesz uznany za częściowo niezdolnego do pracy, całkowicie niezdolnego do pracy, czy też za całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji, będzie zależała wysokość świadczenia wypłacanego przez ZUS.

Drugim warunkiem niezbędnym do uzyskania prawa do renty jest odpowiedni staż ubezpieczeniowy. Wlicza się do niego zarówno okresy składkowe (np. zatrudnienia), jak i nieskładkowe (np. urlopu wychowawczego). Okresy nieskładkowe można uwzględnić jedynie w części, która nie przekracza jednej trzeciej okresów składkowych. Wymagany staż ubezpieczeniowy jest ściśle uzależniony od wieku osoby, która ubiega się o rentę chorobową. Od osób, które nie ukończyły 20. roku życia, wymaga się co najmniej rocznego stażu, od osób w wieku 20-22 lata - 2-letniego, w wieku 22-25 lat - 3-letniego, 25-30 lat - 4-letniego, zaś od osób, które ukończyły 30. rok życia - 5-letniego.

Ubezpieczeni z ostatniej grupy wiekowej (a więc ci, którzy skończyli 30 lat) muszą spełnić dodatkowy warunek. Otóż wymagany od nich 5-letni staż ubezpieczeniowy powinien przypadać w ciągu ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o rentę (lub powstaniem niezdolności do pracy, jeśli starający się o rentę ma już orzeczoną niezdolność do pracy). Wyjątkowo o przyznanie renty mogą się starać także osoby, które nie osiągnęły wymaganego stażu ubezpieczeniowego. Warunkiem jest jednak to, aby zostały ubezpieczone (np. podjęły pracę) przed ukończeniem 18 lat lub w ciągu 6 miesięcy od ukończenia szkoły albo studiów oraz od dnia ubezpieczenia aż do dnia powstania niezdolności do pracy były ubezpieczone bez przerwy (dopuszczalne są jedynie przerwy, które nie przekroczyły 6 miesięcy).

Co zrobić, by starania o rentę okazały się skuteczne

Ostatnim spośród trzech warunków, od których zależy uzyskanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jest powstanie niezdolności do pracy w jednym z okresów wymienionych przez przepisy. Na otrzymanie renty co do zasady mogą liczyć tylko te osoby, które stały się niezdolne do pracy w trakcie okresów wymienionych w ustawie lub w ciągu 18 miesięcy po zakończeniu tych okresów.

Do okresów tych należą przede wszystkim: zatrudnienie, prowadzenie własnej działalności (pod warunkiem że opłacono składkę ubezpieczeniową), wykonywanie umowy-zlecenia lub umowy agencyjnej (jeśli opłacono składkę ubezpieczeniową), pobieranie zasiłku dla bezrobotnych, służba wojskowa, służba w policji, straży granicznej, więziennictwie, państwowej straży pożarnej, organach celnych, pobieranie zasiłków macierzyńskiego, chorobowego lub opiekuńczego, urlop wychowawczy na dziecko do 4 lat.

Jeśli spełniasz drugi i trzeci z opisanych warunków, twój stan zdrowia pozwala spodziewać się, że orzecznik uzna cię za niezdolnego do pracy i chciałbyś ubiegać się o przyznanie renty z tego tytułu, powinieneś złożyć wniosek. Składa się go na formularzu ZUS Rp-1R. Druk można otrzymać w każdej jednostce ZUS lub pobrać ze strony internetowej www.zus.pl. Do wypełnionego wniosku powinieneś dołączyć:
- zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez twojego lekarza,
- ankietę wypełnioną przez zakład pracy (na druku N-10) - pracodawca powinien opisać w niej rodzaj pracy, którą wykonujesz, i warunki, w jakich pracujesz (to bardzo ważny dokument - pamiętaj, że orzecznik będzie badał, czy twój stan zdrowia pozwala na to, byś dalej pracował),
- dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia, zarówno składkowe, jak i nieskładkowe (dokumentami takimi są np. świadectwa pracy, wpisy do legitymacji ubezpieczeniowej, zaświadczenia zakładu pracy, zaświadczenie szkoły wyższej o ukończeniu studiów lub poświadczona kserokopia dyplomu),
- zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione przez zakład pracy na formularzu ZUS Rp-7 (jeśli zakład pracy nie istnieje, wysokość wynagrodzenia można udokumentować zaświadczeniami wystawionymi przez archiwum przechowujące dokumentację byłego pracodawcy, jeśli zaś dokumentacja płacowa zaginęła, można się posłużyć wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej).

Po złożeniu kompletu prawidłowo wypełnionych dokumentów, powinieneś czekać na wyznaczenie terminu badania przez lekarza orzecznika. Jeśli ze względu na stan zdrowia nie będziesz w stanie dotrzeć do orzecznika, powinieneś uprzedzić o tym ZUS. W takiej sytuacji badanie może zostać przeprowadzone w domu ubezpieczonego. Badanie przeprowadzane przez orzecznika zwykle niewiele przypomina badania, którym poddaje nas lekarz rodzinny lub specjalista. Co do zasady orzecznik opiera się na dokumentacji medycznej, którą mu dostarczysz. Warto więc zadbać o to, by była ona jak najpełniejsza. Jeśli przedłożysz obszerną dokumentację ze szczegółowym opisem swoich schorzeń, z której będzie wynikało, że jesteś pod stałą opieką lekarza, większa będzie szansa na otrzymanie renty.

Jeśli orzeczenie nie będzie dla ciebie korzystne, powinieneś w ciągu 14 dni od jego otrzymania wnieść sprzeciw do 3-osobowej komisji lekarskiej. Wnosi się go za pośrednictwem ZUS. Przed badaniem przez komisję (o jego terminie zostaniesz powiadomiony) warto się uzbroić w dodatkowe atuty, czyli dodatkową dokumentację medyczną, której nie przedstawiłeś orzecznikowi. Zwiększy ona szansę na zmianę niekorzystnego orzeczenia. Komisja decyduje większością głosów.

Jeśli komisja nie zmieni orzeczenia lekarza orzecznika, można odwołać się do sądu. Jest na to miesiąc od doręczenia decyzji, odwołanie wnosi się za pośrednictwem ZUS. W ciągu 30 dni ZUS może zmienić lub uchylić swoją decyzję. Jeśli się na to nie zdecyduje, przekaże odwołanie wraz ze swoim uzasadnieniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. To on rozstrzygnie, czy powinieneś otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na i.pl Portal i.pl